O potrzebie opisu i kształtowania świadomości językowej współczesnych Polaków

Artykuł rozpoczyna się od przeglądu polskich prac na temat świadomości językowej. Wśród nich wyróżniają się dwie monografie historyczne, które odnoszą się do świadomości całego społeczeństwa polskiego – od X do XV wieku (K. Maćkowiak 2011) oraz w okresie 1918–1939 (M. Sagan-Bielawa 2014). Autorzy innych prac analizują świadomość polskich grup społecznych, żyjących współcześnie. W części drugiej autor przedstawił definicje świadomości językowej K. Maćkowiaka i M. Sagan-Bielawy oraz cechy świadomości językowej według P. Scherfera (1983), a także definicję postaw wobec języka A. Markowskiego (1999). Mimo że wielu autorów proponowało wcześniej prowadzenie badań świadomości językowej Polaków, nie powstał żaden program takich badań. Dlatego autor proponuje siedmiopunktowy program badań świadomości językowej współczesnych Polaków, także tych mieszkających poza Polską. Artykuł kończy część poświęcona kształtowaniu świadomości językowej w przyszłości. Autor omawia tu prace analizujące fakt, że ok. 70% polskich migrantów europejskich nie przekazuje języka polskiego swoim dzieciom, uważając go za niepotrzebny.

The article opens with a review of Polish research devoted to language awareness. Two monographs adopting a historic perspective seem particularly important, one characterising language awareness in the Polish society from the 10th to the 15th century (K. Maćkowiak 2011) and the other in the years 1918–1939 (M. Sagan-Bielawa 2014). The remaining body of reviewed research investigates language awareness among various Polish groups living contemporarily. This part is followed by a discussion of the definitions of language awareness proposed by K. Maćkowiak and M. Sagan-Bielawa, the features of language awareness by P. Scherfer, as well as attitudes towards language by A. Markowski. Despite numerous earlier suggestions of the necessity to conduct research on language awareness among Polish people, no program of such research has to date been proposed. In the present article, W. Miodunka puts forward a seven-point program to guide further research into language awareness among Polish people, including those who live abroad. The article concludes with reflections on how to shape language awareness in the future. Here, the author takes into account research demonstrating that about 70% of Polish emigrants in Europe do not transmit Polish to their children, deeming it unnecessary. Those parents should be educated on the benefits resulting from bilingualism and on the many advantages offered to multilinguals in Europe.