Ograniczanie niedoboru narządów. System Aktywnej Rejestracji Dawców jako alternatywa dla polskiej regulacji sprzeciwu

In the article I argue for replacing the opt-out system of organ donation, currently applied in Poland, with the Active Donor Registration system (ADR). The basic idea of the ADR system is to send a special form to all adult citizens, which would give them an opportunity to consent or dissent to the removal of organs, or to delegate their decision to their next of kin. Granting priority to declared donors – an additional assumption of ADR – would make it possible for them to acquire better access to transplantation if they ever contract a disease whose effective treatment will require transplantation. I highlight the basic assumptions of both systems and describe the functioning of the Polish opt-out regulations. I also analyze the statistical data illustrating the scale of organ shortage in Poland, and I present and criticize the basic ethical principles of evaluating organ procurement systems and compare the Polish system with the ADR system from the perspective of those principles.

W artykule argumentuję za zastąpieniem obecnie stosowanego w Polsce systemu pozy-skiwania narządów przez System Aktywnej Rejestracji Dawców (SARD). SARD to rozwiązanie, którego podstawowym założeniem jest wysyłanie do każdego z pełnoletnich obywateli specjalnego formularza, za pomocą którego mają oni możliwość wyrazić zgodę lub sprzeciw na pośmiertną eksplantację narządów, lub też przekazać w tej kwestii kompetencje rodzinie. Dodatkowo SARD zakłada wprowadzenie priorytetu dla zadeklarowanych dawców narządów, dzięki czemu mieliby oni uzyskać pierwszeństwo w dostępie do przeszczepów, gdyby sami zapadli kiedyś na chorobę, której skuteczna terapia wymagałaby transplantacji. W toku rozważań przedstawiam podstawowe założenia obydwu systemów oraz opisuję funkcjonowanie polskiej regulacji sprzeciwu, analizuję dane statystyczne obrazujące skalę niedoboru narządów w Polsce, przedstawiam i poddaję krytyce podstawowe zasady etyczne służące ocenie systemów pozyskiwania narządów oraz dokonuję porównania polskiego systemu z SARD z perspektywy tych zasad.

Special Topic - New medical technologies and basic healthcare

Artykuł powstał w ramach projektu badawczego „Sprawiedliwość w opiece zdrowotnej” nr 2013/08/A/HS1/00079 finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki oraz dzięki wsparciu udzielonemu przez Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego w ramach dofinansowania ze środków DS na działania służące rozwojowi młodych naukowców.