Zastosowanie ujęcia funkcjonalnego do oceny zasobów kapitału społecznego w Polsce

Pojęcie kapitału społecznego jest szeroko używane (a czasem nawet nadużywane), choć jest ono mgliste i niedookreślone, i ciągle rozumiane tylko intuicyjnie. Niemniej jednak kapitał społeczny jest powszechnie uznawany za ważny czynnik wzrostu i rozwoju gospodarczego. Główną przeszkodą w wykorzystaniu tej koncepcji w badaniach empirycznych są trudności w identyfikacji i pomiarze zasobów kapitału społecznego, wynikające z braku uzgodnionej i dokładnej definicji tego pojęcia oraz różnych sposobów interpretacji samej istoty kapitału społecznego. Jedną z podstawowych kwestii jest to, czy pojęcie to należy stosować w ujęciu pozytywnym czy normatywnym. Obydwa te podejścia mają swe zalety i wady. Dlatego niektórzy badacze optują za definiowaniem kapitału społecznego poprzez jego funkcje (ujęcie funkcjonalne). Autorka opowiada się za wykorzystaniem podejścia funkcjonalnego w analizie kapitału społecznego i stosuje je w badaniu empirycznym przedstawionym w artykule. Badanie to opiera się na obserwacji zachowań ludzi w ponad 1800 lokalnych społeczności w Polsce, uczestniczących w konkursie na pomoc finansową oferowaną przez prywatnego sponsora (firmę kosmetyczną „Nivea”) w urządzeniu i wyposażeniu 100 placów zabaw dla dzieci w różnych miejscowościach w całym kraju. Postawy ludzi zostały przeanalizowane w układzie przestrzennym z punktu widzenia mobilizacji społeczności lokalnych na rzecz tworzenia takiego dobra wspólnego, a następnie skonfrontowane z klasycznymi miarami kapitału społecznego. Jest to zatem studium przypadku pokazujące zastosowanie ujęcia funkcjonalnego w porównawczej ocenie zasobów kapitału społecznego w układzie przestrzennym.

The concept of social capital is widely used and sometimes even abused), though the concept itself is quite vague and understood only intuitively. Nevertheless, it is assumed to be an important factor of economic growth and development. The major obstacle in empirical research is the difficulty in identifying and measuring social capital. These difficulties have their roots in the lack of a uniform and precise definition and different ways of interpreting the very substance of social capital. One of the basic questions is that it has not been agreed whether a positive or a normative approach should be used in reference to the above concept. Both approaches have their virtues and flaws. That is why some researchers opt for defining social capital through its functions (functional approach). The author is in favour of the functional approach and she applies it in the empirical study presented in the paper. The research is based on behavioural observation of over 1800 local communities in Poland participating in a competition for financial support provided by a private sponsor (cosmetic firm „Nivea”) in order to arrange and equip 100 playgrounds for children in various locations throughout the country. People’s attitudes are analysed in a special analysis showing the commitment of local communities to create such a common good, and the results are confronted with the classical measures of social capital. Thus, it is a case study showing the application of a functional approach in a comparative assessment of social capital resources in a spacial framework.

Понятие социального капитала применяется очень широко (иногда даже слишком), хотя оно туманно и недоопределенно и все еще понимается интуитивно. Тем не менее, социальный капитал повсеместно признается в качестве важного фактора роста и экономического развития. Главным барьером использования этой концепции в эмпирических исследованиях являются трудности в идентификации и замере ресурсов социального капитала, вытекающие из отсутствия согласованного и точного определения этого понятия, а также разных способов толкования самой сущности социального капитала. Одним из основных является вопрос, следует ли применять это понятие в позитивном или нормативном смысле. Оба эти подхода имеют свои плюсы и минусы. Поэтому некоторые исследователи предпочитают определять социальный капитал посредством его функции (функциональный подход). Автор высказывается за использование функционального подхода и применяет его в эмпирическом исследовании, представленном в статье. Это исследование опирается на наблюдение поведения людей в свыше 1800 локальных общностях в Польше, участвующих в конкурсе на финансовую помощь, предлагаемую частным спонсором (косметическая фирма Nivea) по организации и оснащению 100 детских площадок в разных населенных пунктах во всей стране. Позиции людей были проанализированы с точки зрения мобилизации локальных общностей для создания общего блага, а затем сравнивались с классическими измерениями социального капитала. Таким образом, это исследование представляет собой изучение случая, показывающего применение функционального подхода для сравнительной оценки ресурсов социального капитала в территориальном разрезе.