„Nos haec miramur”. Curiositas w epigramatach Jana Kochanowskiego

Autorka artykułu zwraca uwagę na dwa aspekty curiositas w epigramatach polskich i łacińskich Jana Kochanowskiego. Przejawia się w nich zdziwienie, które można by nazwać humanistycznym; w wyniku tego zdziwienia miłośnik i znawca literatury uświadamia sobie wielopłaszczyznowość i zagadkowość jej obrazowania, uobecniania i symbolizowania. Zdziwienie to nasila się, jeśli spróbuje się udosłownić metaforę. W tym kontekście inerpretowane są dwa epigramaty: „Foricenium 45”, adresowane do Mikołaja Radziwiłła, oraz „Foricenium 5”, opiewające dziewczęta weneckie. Drugi wymiar curiositas to zjawiska osobliwe umieszczone w zbiorach epigramatycznych Kochanowskiego. Jako przykład wybrana została fraszka „Na Ślasę” (I 95), przedstawiająca możliwość zastosowania monstrualnego nosa jako zegara słonecznego. W trakcie analizy omówiono źródło (przypisywany Trajanowi epigramat z „Antologii greckiej”) oraz konteksty kulturowe tego utworu.

Attention of the author of the paper is focused on two aspects of curiositas in Jan Kochanowski’s Polish and Latin epigrams. The pieces manifest curiosity that can be called humanistic as in its effect literature specialist and lover realises the literature’s multiple planes, mysteriousness of its imagery, personalisation and symbolism. The curiosity strengthens when the metaphor is made verbatim. In this context, the author interprets two epigrams, namely “Foricenium 45” addressed to Mikołaj Radziwiłł and “Foricenium 5” that describes Venetian girls. The second dimension of curiositas comprises the peculiar phenomena found in Kochanowski’s collections of epigrams. The trifle “Na Ślasę” (“To Mr. Ślasa”, I 95), presenting a possibility of using a monstrous nose as a sundial, is chosen as an example. The analysis also includes the source (an epigram ascribed to Trajan from “Antologia grecka” <”A Greek Anthology”>) and cultural contexts of the piece.