America of future past: the post-apocalyptic chronotope of Jim Crace’s The Pesthouse

Drawing on Mikhail Bakhtin’s assumptions concerning the literary chronotope, the article explores spatio-temporal relationships in The Pesthouse (2007), a novel by contemporary British writer Jim Crace (b. 1946). Katarzyna Pisarska contends that the dominant, post-apocalyptic chronotope of the novel arises from the interaction of two generic chronotopes, utopian and dystopian, which question the American myth of manifest destiny towards its ultimate reassertion. The topos of “a city on a hill”, which presupposes the conflation of America’s past (Eden) and future (New Jerusalem), is reworked as the eponymous pesthouse—the place of disease and recovery of not only the novel’s protagonist but also, implicitly, of the American dream. In the end, Pisarska argues, the novel expresses a revisionist nostalgia (sensu James Berger), as it produces the shock of the past invading the present in order to bring forth a utopian impulse.

Artykuł analizuje związki czasoprzestrzenne w powieści współczesnego brytyjskiego pisarza Jima Crace’a (1946–) The Pesthouse (2007) w oparciu o ustalenia metodologiczne Michaiła Bachtina dotyczące literackiego chronotopu. Autorka wychodzi z założenia, że dominujący w powieści chronotop postapokaliptyczny opiera się na dynamicznej relacji dwóch chronotopów gatunkowych – utopijnego i dystopijnego – które jednocześnie dekonstruują i odbudowują amerykański mit Objawionego Przeznaczenia. Topos „miasta na górze”, łączący przeszłość i przyszłość Ameryki jako Edenu i Nowej Jerozolimy, w powieści Crace’a przyjmuje postać tytułowego domu zarazy (pesthouse), miejsca choroby i ozdrowienia bohaterki powieści, jak również, w podtekście, odrodzenia zdegenerowanej wizji amerykańskiej utopii. Ostatecznie, jak wnioskuje autorka, The Pesthouse jest wyrazem rewizjonistycznej nostalgii (w rozumieniu Jamesa Bergera), w której traumatycznej ingerencji przeszłości w teraźniejszość towarzyszy utopijny impuls.