Edukacja ku przyszłości jako czynnik minimalizujący ryzyko wykluczenia społecznego wobec przemian związanych z czwartą rewolucją przemysłową

The paper analyzes the phenomena related to the fourth industrial revolution in the context of changes in the area of education. The analysis refers both to directions in which education goes or should go regarding institutions, personnel, and teaching content. It refers also to the new conditions of a labor market and social consequences of the revolution 4.0. It is indicated that one of such after-effects might be social exclusion and social self-exclusion that in the perspective of a few years may rise to the size of a pandemic. Properly remodeled education can function as a protective factor in regard to these phenomena. Among the elements contributing to this function are lifelong learning, adaptation of teaching contents, implementation of new technologies, educational institutions’ restructuration, as well as the expanded scientific discussion supporting the change of social awareness about the role and function of education in building the knowledge-society in the nearest future.

Niniejszy artykuł dotyczy zjawisk związanych z tzw. czwartą rewolucją przemysłową w kontekście przeobrażeń obszaru edukacji. Analiza obejmuje zarówno kwestie kierunków, w jakich zmierza czy powinna zmierzać edukacja – w zakresie instytucjonalnym, personalnym oraz merytorycznym, jak i dotyczy nowych uwarunkowań rynku pracy i aspektu społecznych konsekwencji oddziaływania rewolucji 4.0. Wskazuje się, że jednym z takich następstw może być postępujące zjawisko wykluczenia i samowykluczenia społecznego, które w perspektywie najbliższych lat mogą urastać do rozmiaru kolejnej pandemii. Odpowiednio przemodelowana edukacja może natomiast stanowić znaczący czynnik chroniący przed wykluczeniem. Wśród elementów, które mogą się do tego przyczyniać, wymienia się edukację ustawiczną, adaptację treści nauczania i wdrażanie nowych technologii, restrukturyzację instytucji, a także poszerzoną refleksję naukową wspierającą zmianę świadomości społecznej co do funkcji i roli edukacji w budowaniu społeczeństwa wiedzy w niedalekiej przyszłości.