Jefte w tarapatach: Moralne dylematy a teizm

Artykuł omawia zjawisko dylematów moralnych z perspektywy teistycznej. Teiści przyjmują często, że (1) opatrznościowy Bóg nigdy nie postawiłby stworzonej przez siebie istoty przed taką sytuacją wyboru, w której owa istota nie jest w stanie uniknąć czynu niesłusznego, bądź że (2) jeśli istota staje przed taką sytuacją wyboru, to jest to wynikiem pewnego niesłusznego dzia­łania, którego dokonała już wcześniej. Wielu komentatorów przypisuje tę drugą opcję Toma­szo­wi z Akwinu. Autor argumentuje, że taka interpretacja jest błędna, przytaczając między innymi prze­prowadzoną przez Akwinatę analizę ślubowania Jeftego opisanego w Księdze Sędziów. Nato­­miast w odniesieniu do pierwszej opcji artykuł zamykają uwagi dotyczące sposobu opraco­wania normatywnej teorii etycznej o charakterze teistycznym, która uznaje istnienie dylematów moral­nych. Teiści zainteresowani taką teorią powinni poważnie rozważyć odrzucenie założenia, że powinność implikuje możliwość.

This essay examines the phenomenon of moral dilemmas from a theistic perspective. Many theists have supposed either (1) that a providential God would never confront a creature with a choice in which the creature cannot avoid doing wrong, or (2) that if a creature does confront such a choice situation, it is the result of some prior wrongdoing freely committed by that crea­ture. This second alternative has been ascribed by many to St. Thomas Aquinas. I argue that the ascription is unwarranted, citing among other cases Aquinas’s examination of Jephthah’s vow in the book of Judges. As for the first alternative, the essay concludes with some observations about how one might develop a theistic normative ethical theory, consistent with God’s provi­dence, that recognizes moral dilemmas. One of the assumptions that theists should seriously consider aban­don­ing in the process is the principle that ought implies can.