Platonizm w pieśniach kościelnych

W pieśniach kościelnych pojawia się dość często trójpoziomowy obraz kosmosu: w górze firmament, niżej ziemia, a pod nią otchłań. Obok tego zauważa się obecność dualistycznej koncepcji człowieka, złożonego z ciała i duszy. Są to relikty, dziś już anachroniczne, filozofii platońskiej. W artykule poddano analizie, z tego punktu widzenia, teksty pieśni zawartych w ogólnopolskim Śpiewniku kościelnym ks. Jana Siedleckiego CM, wyd. 41, Kraków 2015. Odnaleziono w nim liczne przykłady obydwu typów platonizmu: kosmologicznego i antropologicznego. Pokazano przy tym trudności, na jakie natrafiają próby filozoficznego udowodnienia istnienia duszy nieśmiertelnej. Stwierdzono, że Nowy Testament wyraźniej otwiera nadzieję na wieczne życie człowieka wiernego Bogu. Język biblijny zastosowany do problemu zmartwychwstania pozwala uniknąć trudności, w jakie wikłają się starożytne systemy filozoficzne. Autor wnioskuje, by przy tworzeniu nowych pieśni unikać obydwu typów platonizmu, a zachowując zabytkowe teksty pieśni, nie trzymać się kurczowo ich niekiedy anachronicznych znaczeń.

In some church songs we may observe a three-level representation of the Universe: the heaven above, the earth below, and the abyss underneath. Furthermore we observe there a dualistic conception of the human beings, composed of body and soul. These views are the parts of the Plato’s doctrine, now outdated. In this paper the texts of the church songs, contained in the all-Polish Church songbook by Fr. John Siedlecki CM, published in Cracow in 2015, have been analyzed from this point of view. Many examples of both types of Platonism, cosmological and anthropological, have been detected there. The philosophical arguments for the existence of an immortal soul, recently proposed, turned out to be unconvincing. More persuading are some texts of the New Testament, in which Jesus and his apostles ensure the eternal life for the honest and god-fearing people. The biblical sense of such words as body and soul, permit to avoid the difficulties in the ancient philosophical systems. The author postulates avoiding the above mentioned Platonic ideas in the composing of the new church songs, but at the same time the treating with respect the traditional liturgical texts, always keeping in mind that their ideological sense may be a bit out of date.