Symbole kolektywne to znaki językowe obciążone wartościowaniem pozytywnym (prawda, rozkwit, pokój) lub negatywnym (nienawiść, samotność, wojna) i wiążące dla kultury narodowej, polskiej i niemieckiej. Badania przeprowadzone ankietowo w Polsce (1993) i w Niemczech (1994–1995), szczegółowiej zreferowane w książce Michaela Fleischera Das System der polnischen Kollektivsymbolik. Eine empirische Untersuchung (1996), stanowią część szerszego programu badań porównawczych, w którym to programie przewidziano podobne badania na terenie Białorusi i Rosji. Badanie ankietowe obejmuje trzy etapy: ustalenie zasobu symboli kolektywnych, odtworzenie ich hierarchii, przybliżenie ich semantyki. Po przypomnieniu w części wstępnej założeń teorii dyskursu zreferowano najważniejsze wyniki badan empirycznych. Dla Niemców charakterystyczne jest wysokie wartościowanie symboli w kręgu „codzienności”, jak samochód, pieniądze, zdrowie, przygoda, dla Polaków z kręgu etyki, jak wolność, honor, miłość. Duży zespół symboli jest wspólny obu narodom: przyjaźń, prawda, pokój, ochrona środowiska, niezależność itd. Niemcy zachodnie i wschodnie różnią się jednak dość znacznie, przy czym Polacy są bliżsi raczej Niemcom wschodnim niż zachodnim.
‘Collective symbolism’ is understood as linguistic signs with axiological load, positive in truth, development, peace or negative in hatred, loneliness, war etc., both groups being important in Polish or German national cultures. The questionnaire-type research, carried out in Poland in 1993 and in Germany in 1994-1995, discussed in greater detail in the author’s Das System der polnischen Kollektivsymbolik. Eine Empirische Untersuchung (1996), constitutes a part of a wider comparative research scheme comprising similar prospective research in Byelorussia and Russia. Such research involves three stages: from determining the set of collective symbols, via reconstructing their hierarchy, to approximating their semantics. Having outlined the basic aspects of his theory of discourse in the introductory section of the article, the author presents the most important results of the empirical research. Germans have been found out to value symbols of everyday life, such as a car, money, health or nature. Poles, on the other hand, value ethical symbols, such as freedom, honour or love. A great number of symbols is common to the two nations: friendship, truth, peace, protection of the environment, freedom, independence, etc. However, there is a marked difference between eastern and western Germany, the preferences of the Polish people, i. e. a highly positive attitude towards tolerance, justice or faith, being closer to those of the Germans from the eastern part of the country.
