„Dokument”, „We Have One Heart”, „Papa”. Zagubieni ojcowie, dokument, animacja i autobiografia

Tematem artykułu są trzy krótkometrażowe filmy z pogranicza dokumentu i animacji, zrealizowane przez twórców młodego pokolenia: Dokument Marcina Podolca (2015), We Have One Heart Katarzyny Warzechy (2020) i Papa Maryi Yakimovich (2020). Opowiadają one historie złożonych relacji między dzieckiem a ojcem. Autorka powołuje się na opracowania Anabelle Honess Roe oraz polskie próby konceptualizacji dokumentu animowanego, proponuje też definicję formuły nawiązującą m.in. do kategorii paktu referencjalnego Philippe’a Lejeune’a. Autorka przeprowadza formalistyczną analizę filmów, badając zbieżności między nimi. W nawiązaniu do uwag Katarzyny Mąki-Malatyńskiej i Michała Piepiórki na temat znaczeń materiałów faktualnych w dokumentach animowanych, przygląda się sposobom użycia rodzinnych pamiątek w analizowanych utworach; następnie omawia wykorzystanie w nich konwencji autobiograficznych. Siła oddziaływania tych filmów wynika z połączenia konwencji dokumentalnych, perspektywy subiektywnej i kreacyjnych rozwiązań formalnych.

The article discusses three short films created on the border of documentary and animation by filmmakers of the young generation, telling the stories of complicated child-father relationships: Dokument (A Documentary Film, 2015) by Marcin Podolec, We Have One Heart by Katarzyna Warzecha (2020) and Papa by Maryia Yakimovich (2020). In her considerations of the animated documentary, the author refers to Anabelle Honess Roe’s work, as well as to Polish studies on this film form. Taking into account the arguments of Polish researchers, the author proposes a definition drawing, i.a., on Philippe Lejeune’s category of the referential pact. The author conducts a formalistic analysis of the films, examining the similarities between them. In the first part, in reference to the remarks of Katarzyna Mąka-Malatyńska and Michał Piepiórka on the meaning of factual materials in animated documentaries, she examines the use of family mementos in the analysed works. Then she discusses the use of autobiographical conventions. The impact of these productions results from the fruitful combination of documentary conventions, a subjective perspective, and creative formal solutions.