Regulacyjny paradoks pierwszej fazy liberalizacji sektorów sieciowych - perspektywa historyczna

Tytułowy paradoks regulacyjny odnosi się do towarzyszącego liberalizacji sektorów sieciowych zjawiska instytucjonalizacji regulacji, tj. powstawania wyspecjalizowanych organów sektorowej regulacji. Podważa ono bowiem nie tylko tradycyjną dla ekonomii konwencję przeciwstawiania rynku administracyjnej regulacji, ale także zaskakuje, jeśli uwzględnić, że głęboka krytyka tego rozwiązania regulacyjnego w USA stanowiła podstawową przesłankę do rozpoczęcia procesów liberalizacji regulowanych sektorów. W artykule dokonano przeglądu najważniejszych kierunków krytyki regulacji zinstytucjonalizowanej oraz omówiono doświadczenia związane z uruchamianiem w sektorach sieciowych mechanizmów konkurencji oraz nowoczesnej regulacji, posiadającej zdolność kreowania silnych bodźców stymulujących proefektywne zachowania regulowanych przedsiębiorstw. Doświadczenia te wskazują, dlaczego zinstytucjonalizowaną regulację traktuje się obecnie jako warunek powodzenia rynkowej transformacji sektorów sieciowych.

Following the liberalisation of network industries, rapid development of regulatory bodies may be treated as a paradox if we take into account the fact that deep criticism of this form of regulation in US paved the way for market-oriented reforms in these industries. The author reviews the main lines of theoretical and empirical arguments against US institutionalised regulation, and then shows the key role of regulation in the liberalisation of these kinds of industries. The attention is focused on pro-competition and incentive regulation, as it explains why establishment of regulatory bodies is thought to be a necessary condition for their successful liberalisation.