Unia Europejska wobec problemu proliferacji broni masowego rażenia. Wpływ kryzysu dotyczącego irańskiego programu atomowego na kształtowanie się oraz implementację strategii UE

Proliferacja broni masowego rażenia (BMR) zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego, będących tematem najszerszych dyskusji w erze pozimnowojennej. W niniejszym artykule przeanalizowano współpracę zmierzającą do ograniczenia tego fenomenu podjętą w ramach Unii Europejskiej oraz wpływ kryzysu dotyczącego irańskiego programu atomowego na kształt oraz implementację strategii UE w odniesieniu do BMR. Opierając się na kwerendzie dokumentów UE oraz Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, kluczową rolę w kształtowaniu debaty na temat nieproliferacji, odbywającej się na forum Wspólnoty, przyznano dwóm procesom. Pierwszym z nich, wewnętrznym, były negocjacje prowadzące do uchwalenia w 2003 r. europejskiej strategii przeciw proliferacji broni masowego rażenia. Zwrócono przy tym uwagę na promowanie określonych idei i interesów przez wybranych aktorów narodowych oraz przedstawicieli instytucji unijnych. Drugim z procesów, zewnętrznym, była ewolucja roli UE w zabiegach politycznych dotyczących irańskiego programu atomowego. Wspomniany kryzys dyplomatyczny stanowił, do tej pory, największe wyzwanie dla unijnej polityki nieproliferacji. Pozwolił on jednocześnie na udane zaaplikowanie multilateralnych mechanizmów współpracy zawartych we wspomnianej strategii UE przeciw rozprzestrzenianiu BMR.

Proliferation of weapons of mass destruction (WMD) has been one of the most prominent threat discussed in the post-Cold War security studies. The article presents analyses of the European Union policies towards proliferation of WMD and the impact of the political crisis around Iranian nuclear programme on them. Based on documents of the EU and the International Atomic Energy Agency, two processes are identified as the main source of the EU agenda on non-proliferation. Firstly, internal dynamics of the negotiations on the EU strategy against proliferation of weapons of mass destruction in 2003, including performance of a specific agents promoting their ideas and interests. Secondly, the evolution of the EU role in the debate around Iranian nuclear programme between 2003–2015. Negotiations with Iran are identified as the biggest challenge for the EU policy on WMD so far, with positive conclusions about successful implementation of multilateral mechanisms.