Powstanie i ewolucja modelu homo economicus

Artykuł stanowi syntetyczną prezentację sposobu postrzegania funkcjonowania człowieka w gospodarce z perspektywy nauk ekonomicznych. Zaprezentowany został tu model homo economicus w klasycznej postaci, ale również jego ewolucja w poglądach przedstawicieli różnych nurtów teorii ekonomii. Wskazane zostały czynniki, które ograniczają zakładaną w pierwotnym kształcie modelu pełną racjonalność decyzji podejmowanych przez jednostki w życiu gospodarczym. Wśród nich najczęściej wymienia się wpływ rosnącej heterogeniczności życia gospodarczego oraz zjawiska o charakterze społecznym, psychologicznym, politycznym czy etycznym. Pomimo tych ograniczeń, dla umożliwienia budowy modeli matematycznych i ekonometrycznych zjawisk pojawiających się w sferze rynkowej uwzględniających złożoność aktorów w gospodarce, niezbędne jest jednak przyjęcie pewnych założeń upraszczających. Model człowieka ekonomicznego w znacznym stopniu zmodyfikowany w stosunku do pierwotnej koncepcji, mającej swoje źródło w ekonomii klasycznej, nadal jest zatem, zdaniem wielu ekonomistów, przydatnym konstruktem umożliwiającym opis i przewidywania zachowań jednostek w sferze gospodarczej.

The article is a synthetic presentation of the way the functioning of man is perceived in economy from the perspective of economic sciences. The homo economicus model in its classical form has been presented here, but also its evolution in the views of representatives of various currents of the theory of economy. Factors have been pointed to that limit the full rationality of decisions made by individuals in economic life, which rationality was assumed in the original form of the model. Among them the effect of the growing heterogeneity of economic life and of the phenomena of social, psychological, political or ethical character are mentioned most often. Despite these limitations, to make possible the building of these mathematical and econometric models of phenomena appearing in the market sphere, it is necessary to accept certain simplifying assumptions. The economic human model, to a large degree modified with respect to its original conception that had its sources in classical economics, in many economists’ opinion is still a useful construct making it possible to describe and predict the behavior of individuals in the economic sphere.