Historia naturalna a historia społeczna. Szkic porównawczy

W artykule rozważam problem ontycznej różnicy między historią naturalną a historią społeczną. Zagadnienie analizuję w kontekście pięciu kwestii szczegółowych: problemu tempa zmian jakościowych oraz jednorodności czasu, problemu (an)izotropowości czasu, kwestii „końca historii”, zagadnienia całościowości (totalności) dziejów oraz problemu różnicy między historycznością a czasowością. Dochodzę do wniosku, że w aspekcie kategorii czasu (pod względem struktury zmienności) trudno znaleźć istotne różnice między tymi dwoma rodzajami procesów historycznych.

In this paper I undertake the question of differences between natural and social history. I consider five detailed issues: the pace of qualitative changes and homogeneity of time, the arrow of time, the end of history, the totality of history, and the difference between historic nature and temporality. I emphasize that the differences between natural and social history are not ontologically essential.