Powieść jako obraz, czyli realizm dwóch panów K.

Artykuł jest próbą rekonstrukcji poglądów na temat pojęcia realizmu i jego semantycznej zawartości dwóch powieściopisarzy – Zygmunta Kaczkowskiego i Józefa Ignacego Kraszewskiego. Ich rozumienie realizmu w omawianym okresie, czyli w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XIX wieku, stanowi konglomerat różnych ujęć charakterystycznych nie tylko dla różnych rodzajów sztuki – gdyż mowa jest nie tylko o literaturze, ale też, a może przede wszystkim, o sztukach plastycznych – lecz także dla różnych dyskursów. W grę wchodzi tu bowiem zarazem ówczesny dyskurs krytycznoliteracki, jak i filozoficzny, ekonomiczny oraz polityczny. Ostatecznie realizm jawi się nie tylko jako odmiana przedstawienia literackiego, ale też jako postawa wobec świata, sztuki i polityki, zbliżona nieco do liberalizmu, sytuująca się między romantyzmem a naturalizmem.

The paper attempts to reconstruct the views on realism and its semantic content formulated by two novelists, namely Zygmunt Kaczkowski and Józef Ignacy Kraszewski. Their understanding of the realism in the discussed period—1850s and 1860s—is a conglomerate of several approaches to the various kinds of art (as it tells not only about literature, but also, presumably, first and foremost, about fine arts), as well as of discourses. What counts here is both the then literary-critical discourse, and the philosophical, economical, as well as political one. Ultimately, realism is viewed not as a variety of a literary presentation, but also as an attitude towards the world, art, politics, associated with liberalism and situated between Romanticism and naturalism.