Pisma Elizy Orzeszkowej – próby krytyczne

Artykuł stara się odtworzyć – na podstawie źródeł drukowanych i archiwalnych – świadomość tekstologiczną i metodę edytorską twórców dwóch wydań zbiorowych dzieł Orzeszkowej: „Pism” z lat 1937–1939 w opracowaniu Aurelego Drogoszewskiego i Ludwika Brunona Świderskiego oraz „Pism zebranych” z lat 1947–1953 w opracowaniu Juliana Krzyżanowskiego i Edmunda Jankowskiego, które są do dzisiaj podstawą naszej znajomości dorobku pisarki. Rozważania skupiają się wokół pojęć używanych przez edytorów: „wydanie krytyczne”, „przekaz autentyczny”, „cenzura redakcyjna”. Celem badania jest planowana konfrontacja koncepcji edytorskiej z pierwszej połowy XX wieku z najnowszymi teoriami tekstologii i edytorstwa (skupiającymi się nie na intencjach autora, ale na dziejach i zmienności tekstu) – na potrzeby rozpoczętej w tym roku nowej edycji dzieł zebranych Elizy Orzeszkowej.

The paper is trying to reconstruct, as based on printed and archive documents, the textological awareness and the editors’ method applied to Orzeszkowa’s collected works, namely “Pisma” (“Writings”) from the years 1937–1939 prepared by Aureli Drogoszewski and Ludwik Brunon Świderski, and “Pisma zebrane” (“Collected Writings”) published between 1947 and 1953, prepared by Julian Krzyżanowski and Edmund Jankowski, the latter of which until now is a basis of our knowledge in the writer’s creativity. Considerations focus on the terms used by the editors: “critical edition,” “authentic source,” “editorial censorship.” The aim of the research is a planned confrontation of the first half of the 20th century editorial ideas with the latest textological and editorial conceptions (concentrating not on the author’s intention but on the text history and changeability) for the needs of a new edition of Orzeszkowa’s collected writings that started this year.