Szaleńcy i inni błądzący w leksyce słowiańskiej i romańskiej

W artykule przedstawiono językowe konceptualizacje błądzenia na podstawie etymologicznej i historycznojęzykowej analizy słownictwa pochodzącego z różnych języków słowiańskich oraz romańskich. Podjęto próbę zbliżenia etnolingwistyki i etymologii, uwzględniając w rozpatrywaniu zjawisk językowych metody badawcze obu dyscyplin. Zestawienie słownictwa słowiańskiego z romańskim pozwala doszukać się podobieństw w pojmowaniu błędności wśród ludów słowiańskich i romańskich. W toku analizy leksykalnej słowiańskich wyrazów wywodzących się z prasłowiańskich form *blęsti i *bloditi oraz ich romańskich odpowiedników, autor wyróżnia następujące konceptualizacje błądzenia: 1) mówienie od rzeczy, bliskie szaleństwu (chorobie psychicznej) majaczenie; 2) zejście z (właściwej) drogi i symboliczne wejście w przestrzeń labiryntu; 3) grzech, rozwiązłość seksualna; 4) zwodzenie i sprowadzanie na błędną drogę.

The article presents linguistic conceptualizations of erring on the basis of etymological and historical analysis of Slavic and Romance lexis. An attempt is made to reconcile the ethnolinguistic and the etymological approaches. A juxtaposition of Slavic and Romance vocabulary allows one to discover similarities in the understanding of erring among Slavic and Romance peoples. The following conceptualizations of erring have been identified on the basis of Slavic words derived from Proto-Slavic forms *blęsti and *bloditi (eg Pol. błąd and its derivatives, Old-Church-Slavonic words based on the roots blęd- and blod-), as well as on the basis of their Romance counterparts (eg Romanian greş, French fauter, Italian fatuo): 1) non-sensical speech, raving – close to madness, mental illness; 2) departure from the right path and a symbolic entrance into a labirynth; 3) sin, promiscuity; 4) deception, leading someone astray.