Lokalne referendum odwoławcze – rys historyczny i propozycje zmian

Artykuł w sposób syntetyczny przedstawia historię lokalnych referendów odwoławczych po przemianach ustrojowych w Polsce. W ostatnich latach obywatele coraz chętniej posługują się lokalnymi referendami w celu wyegzekwowania politycznej odpowiedzialności swoich przedstawicieli w organach władzy lokalnej – zwłaszcza wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta). Sytuacja ta doprowadziła nie tylko do aktywizacji społeczności lokalnych, ale również do angażowania się w kampanie referendalne partii politycznych oraz innych organizacji społecznych działających na szczeblu lokalnym. W ferworze politycznej walki zanika jednak idea samych referendów jako formy demokracji bezpośredniej. W drugiej części artykułu zawarto rozważania, czy politycy (nawet ci pełniący najważniejsze funkcje w państwie) szkodzą temu przejawowi rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Poddano także analizie propozycje zmian wybranych uregulowań prawnych dotyczących lokalnych referendów odwoławczych przedłożone przez prezydenta Polski B. Komorowskiego.

The article presents the history of local referenda that seek to recall local authorities in Poland following political changes. In recent years, Poles have proven willing to turn to local referenda to enforce political accountability of their representatives in local government bodies – especially municipality heads (town or city mayors). This has led to the activation of not only local communities, but also political parties and other civil organisations operating at the local level. In the heat of political struggle, the idea of referenda as a form of direct democracy disappears. In the second part of the article the author wonders whether politicians (even those occupying key positions in the country) harm this manifestation of the development of civil society in Poland. Finally, proposals submitted by the president of Poland B. Komorowski for amending some laws with regard to local recall referenda are analysed.