Kulturowa historia powieści XIX-wiecznej – projekt

Artykuł „Kulturowa historia powieści XIX-wiecznej” prezentuje projekt na ten sam temat, omawiany zgodnie z logiką powstawania pomysłu. Jego początkiem była refleksja nad dziewiętnastowiecznością, która nie doczekała się jednak innego spoiwa niż system opozycji (praca–twórczość, postęp–tradycja, indywidualizm–kolektywizm, aktywizm-pasywizm, itd.). Autorka proponuje uznać opowiedzianą na nowo historię powieści (realistycznej) za czynnik uspójniający „długi wiek XIX”. Pojęcia – realizm, realistyczny – odrywają się tutaj od swoich najprostszych znaczeń, stają się synonimem różnorodnej materii narracyjnej, która trzymając się ogólnych zasad prawdopodobieństwa (a nawet czasami naruszając je), prowadzi własne gry z rzeczywistością. Tak rozumiana powieść realistyczna XIX wieku upomina się o swoją historię kulturową, zanurzoną we wszystkich aspektach rzeczywistości społecznej i literackiej – od ogniska domowego autorów po abstrakcyjne linie rozwojowe powieściowego gatunku.

The article “A Cultural History of the 19th Century Novel” presents a project on the same subject, and discussed in accordance with the logic of developing the idea. Its beginning is a reflection on the 19th century that failed to await a binding that differs from a system of oppositions (work–creativity, progress–tradition, individualism–collectivism, activism-passivism, etc.). The author of the paper proposes to acknowledge the history of the (realist) novel told anew as a factor that binds “the long 19th century.” The terms “realism” and “realistic” detach here from their simplest meanings, become a synonym for multifarious narrative matter that while sticking to the general rules of probability (and often even breaking them), it plays its own games with the reality. Conceived of in this mode, the 19th c. realist novel claims its cultural history embedded in all aspects of social and literal reality, from hearth and home of authors to abstract developmental lines of novelistic genre.