Zakład ubezpieczeń a klauzula antykumulacyjna w procesie karnym (art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k.)

Znaczenie i obecność zakładu ubezpieczeń w procesie karnym polega nie tylko na wykonywaniu praw pokrzywdzonego w ramach samego procesu (art. 49 § 3 k.p.k.). Nierzadko zdarza się, że równolegle z procesem karnym toczy się postępowanie likwidacyjne prowadzone przez zakład ubezpieczeń lub postępowanie cywilne, w ramach którego pokrzywdzony (w wypadku komunikacyjnym) dochodzi od zakładu ubezpieczeń roszczeń o charakterze stricte cywilnym (np. zadośćuczynienia, odszkodowania czy renty). Bardzo często, w ramach takich postępowań, dojść może do zawarcia ugody pomiędzy pokrzywdzonym a zakładem ubezpieczeń, w której ten pierwszy – uzyskując określoną kwotę na podstawie takiej ugody – zrzeknie się dalszych roszczeń wynikających z wypadku komunikacyjnego. Pojawia się wówczas pytanie o wpływ takiego zakończenia sporu – pomiędzy zakładem ubezpieczeń a pokrzywdzonym – na przebieg procesu karnego, gdzie oskarżonym pozostaje sprawca wypadku, w jego dacie będący stroną obowiązkowej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Kluczowym unormowaniem wydaje się tutaj być art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k., jednak już pobieżna analiza orzecznictwa, dotyczącego stosowania tego przepisu, nasuwa wiele wątpliwości interpretacyjnych. W artykule przedstawione zostaną najważniejsze problemy z tym związane, jak również propozycje interpretacyjne i postulaty de lege ferenda.

The importance and presence of the insurance company in a criminal trial manifest themselves not only through the execution of the victim’s rights within the trial itself (art. 49, par. 3 of Criminal Procedure Code). It frequently happens that – parallel to the criminal proceedings – either a liquidation procedure held by the insurance company is pending, or a civil procedure takes place, in which the victim (of a traffic accident) lays claim to compensation of strictly civil nature from the insurance company (e.g. punitive damage, amends or disability pension). Within the abovementioned procedures, the victim and the insurance company often arrive at an agreement in which the former resigns from all his or her claims resulting from of the traffic accident, having received a particular amount of money. On such an occasion, the question arises about the impact that such an outcome of the dispute between the victim and the insurance company may have on the course of the criminal trial, where the accident perpetrator who was a party of the compulsory motor liability insurance contract on the day of the event remains the defendant. It seems that art. 415, par. 1, sentence 2 of Criminal Procedure Code is of key importance here. However, even a cursory analysis of the case law regarding the application of this regulation elicits many doubts as to its interpretation. In this paper, the main problems connected to it have been discussed. Moreover, several propositions of interpretation as well as postulates de lege ferenda have been put forward.