Du roman exotique à l’interprétation (dés)exotisante : les romans « japonais » d’Amélie Nothomb et leurs lectures

Prenant le contre-pied de la thèse de la fin de l’exotisme dans la littérature contemporaine, l’auteur de l’article examine la permanence du discours exotique dans les romans « japonais » d’Amélie Nothomb : Stupeur et tremblements, Métaphysique des tubes et Ni d’Ève ni d’Adam. Chez la romancière belge, le recours à l’exotisme semble participer d’une dynamique identitaire qui lui permet de se distancier progressivement du pays idéalisé de son enfance auquel elle s’identifiait auparavant. L’exotisation du Japon effectuée par l’auteure trouve souvent un prolongement dans les lectures de ses romans. Ces derniers contiennent toutefois aussi un potentiel désexotisant, activé dans d’autres interprétations. Ainsi l’exotisation et la désexotisation du Japon semblent-elles dépendre autant de la romancière que de ses lecteurs et lectrices.

Taking issue with the thesis about the end of exoticism in contemporary literature, the author of the article analyses the permanence of exotic discourse in Amélie Nothomb’s “Japanese” novels: Fear and Trembling, The Character of Rain and Tokyo Fiancée. The Belgian novelist seems to appeal to the exotic because of the dynamics of her identity: it allows her to distance herself from the idealized country of the childhood. The exoticization of Japan by the author is often reinforced in readings of her novels. However, her novels also possess some de-exoticizing potential, activated in other interpretations. So, exoticization and de- exoticization seem to be equally dependent on the identity of the novelist and of the readers.

Polemizując z tezą o końcu egzotyki w literaturze współczesnej, autor artykułu analizuje formy dyskursu egzotycznego w „japońskich” powieściach Amélie Nothomb: Z pokorą i uniżeniem, Metafizyka rur oraz Ani z widzenia, ani ze słyszenia. Odwoływanie się do egzotyki przez belgijską powieściopisarkę wydaje się uwarunkowane dynamiką rozwoju jej tożsamości, pozwalając jej zdystansować się stopniowo od wyidealizowanego kraju dzieciństwa, z którym wcześniej się identyfikowała. Egzotyzacja Japonii dokonana przez autorkę często znajduje dopełnienie w odczytaniach jej powieści. Te ostatnie posiadają jednak również pewien potencjał dezegzotyzujący, uruchamiany w innych interpretacjach. A więc egzotyzacja i dezegzotyzacja Japonii wydają się w równym stopniu uzależnione od powieściopisarki, co od jej czytelników oraz czytelniczek.