Operacjonalizacja zachowania nieuczciwego w badaniach psychologicznych

W niniejszym artykule ustosunkowano się do popularnej w ostatnich latach definicji operacyjnej zachowania nieuczciwego, polegającej na postawieniu badanych w sytuacji pokusy, w której rozwiązując trudne (lub niemożliwe do wykonania) zadanie, mogą wykorzystać stworzoną przez eksperymentatora okazję do łatwego dokonania oszustwa, by zdobyć nagrodę, najczęściej o charakterze finansowym. Zwrócono uwagę na zalety tego rozwiązania, przede wszystkim możliwość sprawnego przebadania dużej grupy osób w stosunkowo krótkim czasie oraz względnie duże możliwości kontrolowania sytuacji eksperymentalnej. Spośród wad przedstawionej definicji operacyjnej najszerzej omówiono wątpliwości metodologiczne i etyczne związane z poddawaniem badanych frustracji, jak również ze wzmacnianiem przez eksperymentatora nieuczciwego zachowania badanych poprzez wypłacanie pieniędzy za oszustwa, których się dopuścili. Wreszcie zaproponowano własną definicję operacyjną zachowania nieuczciwego, która wydaje się być wolna od spostrzeżonych wad omówionego wcześniej rozwiązania.

The paper discusses operational definition of dishonest behavior which has become widespread recently and which presupposes subject exposition to temptation. Subjects are asked to solve a difficult (or insoluble) task and while doing so they are tempted to take advantage of the opportunity established by the experimenter and cheat in order to get the award, usually of a financial nature. We highlight the benefits of this solution, namely the possibility to test a large group of subjects in a relatively short period of time and to control, to a large extent, the experimental situation. As for the flaws of the discussed operational definition, we mostly point to some methodological and ethical issues: in fact, subjects are exposed to frustration and experimenter-induced conditions, i.e. reward offered for cheating, propel their dishonesty. We also suggest our own operational definition of dishonest behavior, which seems to be free from identified flaws of the analyzed solution.