Kapłani uniccy w eparchii przemysko-samborskiej za rządów biskupa Atanazego Krupeckiego (1609–1652)

W artykule zestawiono listę kapłanów unickich z eparchii przemysko-samborskiej za rządów biskupa Atanazego Krupeckiego (1610–1652). Zagadnienie to było pomijane w dotychczasowej historiografii. Kwerendę przeprowadzono w źródłach, których specyfika pozwala na identyfikację wyznaniową kapłanów, a więc rozróżnienie czy byli oni unitami czy prawosławnymi. Identyfikację tę przeprowadzono na podstawie dokumentów nadania popostw wystawianych przez właścicieli dóbr, na terenie których położona była cerkiew. Zebrano informacje o 95 kapłanach unickich oraz 12 kolejnych, którzy prawdopodobnie byli unitami. Zasługą Krupeckiego było zbudowanie całej unickiej struktury hierarchicznej w eparchii przemysko-samborskiej. Struktura ta objęła wszystkie urzędy i cały obszar rozległej diecezji. Imienne zestawienie duchowieństwa unickiego pozwoliło na ustalenie nazwisk: 1 biskupa ordynariusza, 2 biskupów koadiutorów, 2 wikariuszów generalnych, 19 kryłoszan, 3 namiestników (i dodatkowo 2 namiestników prawdopodobnie unickich), 10 bazylianów, w tym 2 ihumenów monasterów, a dodatkowo jednej bazylianki (prawdopodobnie unickiej), a także 71 popów (i dodatkowo 11 popów prawdopodobnie unickich) oraz 3 diakonów. Wymienionych funkcji jest więcej niż sprawujących je kapłanów, bowiem wielu z nich kumulowało beneficja i godności kościelne. Najwięcej popów unickich było w dobrach królewskich. W 11 starostwach odszukano informacje o 52 popach unickich (i dalszych 5 popach, którzy prawdopodobnie byli unitami). Najwięcej było ich w ekonomii samborskiej (21 popów unickich i jeden prawdopodobnie unicki). Ze wsi szlacheckich odszukano wzmianki o 5 popach unickich (i jednym prawdopodobnie unickim). W miastach i wsiach należących do łacińskich biskupów krakowskich i przemyskich oraz do unickiego biskupa przemyskiego było 10 popów unickich (i 4 prawdopodobnie unickich). Niektórzy kapłani obsługiwali więcej niż jedną cerkiew. Pod opieką popów unickich było 52 cerkwi, w tym 6 w miastach i 46 we wsiach. Wśród współpracowników Krupeckiego piastujących najważniejsze godności w eparchii byli kapłani spoza diecezji przemyskiej, którzy zmienili obrządek z łacińskiego na grecki. Do grona tego przyłączyło się zaledwie kilku miejscowych Rusinów, którzy objęli stanowiska w kryłosie przemyskim. Popi z cerkwi parafialnych otrzymywali popostwa pod warunkiem przystąpienia do unii. Zebrane informacje o kapłanach unickich nie stanowią listy zamkniętej. Zostanie ona poszerzona w wyniku dalszych kwerend archiwalnych.

The article lists the Uniate priests of the Eparchy of Przemyśl-Sambor under the reign of Bishop Atanazy Krupecki (1610–1652). This issue was overlooked in the existing historiography. The query was performed in the sources, that allowed the religious identification of a single priests, and thus, it was possible to distinguish whether the one was Uniate or Orthodox. The identification was carried out on the basis of the records of parishes created by the owners of the goods where the church was located. There was collected information about 95 Uniate priests and 12 more who probably were Uniates. Krupecki was the one who created the Uniate hierarchical structure in the Eparchy of Przemyśl-Sambor. This structure covered all the offices and the entire area of the vast diocese. The name register of the Uniate clergy allowed to determine the names of the following: one bishop ordinary, two bishops coadjutor, two vicars-general, nineteen kryłoszan [‘Russian cathedral canons’], three protopop [Russian dean] and two of them most probably Uniate, ten basilians monks incl., two monastery igumens, and additionaly one basilian nun (probably Uniate), and 71 popes (and additionally 11 popes probably Uniate) as well as three deacons. There were more functions and offices than exercising them priests, because many priests cumulated benefices and ecclesiastical dignities. Majority of the Uniate popes were to be found in the royal estates. The information about the 52 Uniate popes (and further 5 popes who probably were Uniates) was found in 11 districts. Most of the popes were in the royal estate called Sambor estate (21 Uniate popes and one probably Uniate). From the gentry villages was retrieved information on 5 Uniate popes (and one probably Uniate). In cities and towns belonging to the Latin Bishops of Kraków and Przemyśl cities and to the Uniate bishop of Przemyśl were indentified 10 popes of the Uniate denomination (and 4 probably Uniate). Some priests served more than one church. Under the care of the Uniate popes were 52 churches, including 6 in the cities and 46 in the villages. Among the collaborators of bishop Krupecki who occupied important offices in the eparchy were priests from outside the diocese of Przemyśl, who changed the rite from the Latin into the Greek one. The group was joined by only a few local Russians, who took the position in cathedral kryłos of Przemyśl. Many popes received parishes under the condition of their accession to the Union. The information about the Uniate priests cannot be treated as a closed list. The list will be developed in a result of further archival queries.