Poezja dermooptyczna Jadwigi Stańczakowej

W artykule podejmuje zagadnienie roli, jaką w poezji Jadwigi Stańczakowej odgrywa dermooptyka, czyli widzenie skórne. Poszukując związku między wierszami poetki a jej ćwiczeniami nad rozróżnianiem barw i przedmiotów, Marta Tomczok przedstawia koncept dermooptyki Lecha Emfazego Stefańskiego, nauczyciela Stańczakowej i współtwórcy Teatru na Tarczyńskiej, za pomocą języka poetyki, analizując dużą grupę wierszy z bogatego dorobku Stańczakowej. Dzięki zestawieniu dermooptyki z koncepcją wiedzy ucieleśnionej Juhaniego Pallasmy poezja autorki staje się czymś więcej niż indywidualną walką o zachowanie naoczności w literaturze; staje się rodzajem sztuki zbliżonej do rzeźbiarstwa czy architektury, sztuki nastawionej na własną procesualność, multisensorycznej, ucieleśniającej wiedzę.

The paper demonstrates the significance of bio-introscopy, or dermo-optical perception, to Jadwiga Stańczakowa’s poetry. Searching for the connection between Stańczakowa’s poems and her exercise in distinguishing the colour and the object, Marta Tomczok describes the concept of dermo-optical perception, created by Lech Emfazy Stefański, Stańczakowa’s teacher and co-creator of the Theatre at Tarczyńska Street, with the language of poetics, analysing a large group of poems from Stańczakowa’s rich output. When juxtaposing dermo-optical perception with the concept of embodied wisdom by Juhani Pallasmaa, Stańczakowa’s poetry becomes more than an individual fight for visual testimony in literature; it transforms into a kind of art similar to sculpture or architecture, oriented to its own processualism, as well as such multisensory artistic creation that embodies wisdom.