Miejsce człowieka we wszechświecie. (Nie)religijne narracje polskich i ukraińskich przyrodników

Artykuł stanowi próbę wglądu socjologicznego w problematykę imaginarium społecznego na przecięciu nauki i religii, jest głosem w dyskusji na temat roli nauki w procesach sekularyzacji. Kontynuując tradycję socjologiczną zgłębiającą rozumienie kulturowej roli nauki poprzez badania akademii, Autorka opiera analizę na materiale 100 wywiadów pogłębionych z fizykami oraz biologami z Polski i Ukrainy. Poświęca uwagę w szczególności imaginarium dotyczącemu miejsca człowieka we wszechświecie. Celem artykułu jest pokazanie istotnego zróżnicowania w tym zakresie między populacjami uczonych z Polski i Ukrainy oraz ustalenie konsekwencji, jakie ma ono dla utraty lub zachowania ich religijności. Uzyskane dane pozwalają dostrzec, że wpływ nauki jako wiedzy obiektywnej na religijność uczonych nie jest uniwersalny, lecz silnie zapośredniczony kulturowo. Zamiast poszukiwania jednej formuły tego wpływu warto zatem mówić o wielu jego kulturowo zależnych konfiguracjach.

This article aims at investigating the social imaginary emerging at the intersection of science and religion, and contributes to the discussion on the role of science in secularization processes. It focuses in particular on the imaginary related to the place of humans in the universe. The article continues the sociological tradition which tries to explore the cultural role of science through studying academics. Based on 100 in-depth interviews with Polish and Ukrainian physicists and biologists, it intends to not only show the significant differences between the two populations, but the impact these differences have on the loss or preservation of the scholars’ religiosity. The data suggests that influence of science on religion is not universal but strongly culturally mediated. Therefore, instead of searching for a single formula to describe this influence, it is worth considering its many culture-dependent configurations.