„Vir bonus et prudens” – maska „krytyka literackiego” w „Sztuce poetyckiej” Horacego

Analizując w perspektywie socjologicznej ukazaną w „Liście do Pizonów” Horacjańską maskę kritikos (łac. iudex), autor skupia się na strategii budowania autorytetu i miejsca w hierarchii społecznej krytyka literackiego. Biorąc pod uwagę podwójną naturę „Sztuki poetyckiej” („De arte poetica”) – dzieła dydaktycznego i poetyckiego – uznał za funkcjonalnie równorzędną zarówno warstwę teoretyczno- oraz historycznoliteracką, wyrażoną wprost, jak i elementy metapoetyckie, zwłaszcza skupione wokół konstrukcji podmiotu. Iudex, jako nie-twórca, proteuszowo ukazuje się w roli ojca, klienta-nauczyciela, wieszcza, filozofa i przyjaciela twórcy. Z każdą kolejną rolą zyskuje cząstkę autorytetu uprawomocniającego wydawane sądy. Proces ten pozwolił na uwypuklenie szczególnej relacji, jaka łączy podmiot-krytyka z adeptem sztuki poetyckiej.

By analysing the Horatian mask of kritikos (Lat. iudex), as portrayed in the “Epistula ad Pisones” (“Epistle to the Pisos”), in the sociological perspective, the article covers the literary critic’s strategy of establishing one’s authority and finding a place in the social hierarchy. Considering the dual nature of “De arte poetica” (“The Art of Poetry”)—as a didactic and poetic work—the author regards the literary theory and history, expressed directly, functionally as important as the metapoetic elements, especially focused around the subject’s structure. Iudex, as a non-creator, like protean figure appears in the role of father, client-teacher, poet, philosopher, and friend of the creator. With each successive role, he gains a part of the authority that legitimates his judgments. This process allows to highlight the particular relationship that links the subject-critic of “De arte poetica” with the adept of poetic art.