O apostrofie łaskawy czytelniku i formule pożegnalnej bądź łaskaw w przedmowach do dzieł wydanych w latach 1650–1750

W artykule zaprezentowano badania dotyczące kolokacji łaskawy czytelnik oraz formuły pożegnalnej bądź łaskaw w przedmowach do dzieł z okresu 2. poł. XVII i 1. poł. XVIII w. Na podstawie m.in. kwerend słownikowych poszukiwano genezy obu wyrażeń, natomiast badania korpusowe (na materiale z ogólnego korpusu historycznego oraz korpusu specjalistycznego utworzonego z 152 przedmów do dzieł z lat 1650–1750) wsparte metodami statystycznymi posłużyły do wskazania funkcji pełnionych w tekście przez te formuły. Wykazano, że oba wyrażenia odznaczają się wysokim stopniem skonwencjonalizowania i funkcjonują na zasadzie szablonu, a kolokacja łaskawy czytelnik jest słowem kluczowym w ujęciu statystycznym dla tekstów wstępnych kierowanych do anonimowego odbiorcy w dojrzałym i późnym baroku oraz epoce saskiej.

The article presents research on the collocation łaskawy czytelniku (‘kind reader’) and the farewell formula bądź łaskaw (‘will you be so kind as to’) in Polish literature from 1650–1750. Based on, inter alia, dictionary queries, the origin of both expressions was searched for, while corpus research (using the material of the general historical corpus and the specialized corpus consisting of 152 prefaces to works from 1650–1750) supported by statistical methods was used to indicate the functions performed by these formulas in the text. It has been shown that both expressions are highly conventionalized and function as templates, and the collocation łaskawy czytelniku is a statistical key word for introductory texts to an anonymous recipient in the ripe and late Baroque and the Saxon era.