Przemoc rówieśnicza i uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – uwarunkowania i propozycje rozwiązań profilaktycznych

Artykuł zawiera uzasadnienia działań profilaktycznych i zaradczych oraz propozycje rozwiązań w obszarze przemocy rówieśniczej (bullyingu), w którą zaangażowani są uczniowie z tzw. specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, przede wszystkim z niepełnosprawnością. W świetle badań grupa ta jest bardziej narażona na ryzyko stania się ofiarą szeroko rozumianej agresji rówieśniczej i wykluczenia. W wielu sytuacjach czynniki związane z ryzykiem wiktymizacyjnym tej grupy uczniów prowadzą do zaangażowania się w roli sprawcy. Sytuację komplikują: brak populacyjnych badań pokazujących rzeczywistą skalę zjawiska w podgrupach wyróżnionych ze względu na typ specjalnych potrzeb edukacyjnych, mało zidentyfikowanych przykładów tzw. dobrych praktyk w obszarze zapobiegania i radzenia sobie z omawianym zjawiskiem oraz nisko oceniane, przez samych nauczycieli, własne kompetencje do pracy z takimi uczniami.

The article presents justifications of prophylactic measures and remedies as well as solutions in the area of peer-to-peer bullying executed by pupils with special educational needs. Research clearly shows that the group in question more frequently becomes subject to peer-to-peer aggression and exclusion. In numerous situations the elements related to the risk of victimization lead the pupils to become perpetrators. Three elements complicate the status quo, namely a lack of population studies that would determine the scale of the problem in particular subgroups of pupils with special educational needs; secondly, a sparsity of examples of ‘good practice’ in the domain of prevention and handling issues connected with bullying; and finally, the teachers’ low self-assessment of their abilities to deal with pupils under question.