Static and Dynamic Approach to Religiosity in the Perspective of Socialisation

Religiosity is one of the most challenging theoretical categories in social sciences. How it is grasped and presented is strongly related to social ontology which determines the perspective for studying religion in society. In this article, I present two different theoretical approaches to religiosity. First framed by Rational Choice Theory was inspired by Adam Smith and later developed especially by American sociologists of religion. The second vision of religiosity is built upon Critical Realism and elaborated by Roy Bhaskar and later developed especially by Margaret Archer. I present how from such a perspective religiosity could be defined and presented. My intention is to highlight that realist understanding of religiosity is especially promising for studying religious socialisation. In realist perspective, religiosity represents dynamic category essentially related to human subjectivity and reflexivity.

Religijność jest jedną z najbardziej złożonych kategorii teoretycznych w naukach społecznych. Sposób, w jaki jest pojmowana i prezentowana, jest ściśle związany z ontologią społeczną, która określa perspektywę badania religii w społeczeństwie. W tym artykule przedstawiam dwa różne teoretyczne podejścia do religijności. W pierwszej części przedstawiam podstawowe założenia teorii racjonalnego wyboru, której wizja społeczeństwa i jednostki sięga swoimi początkami Adama Smitha i następnie w odniesieniu do religijności przyjęta została przez amerykańskich socjologów religii. Druga wizja religijności opiera się na opracowanym przez Roya Bhaskara i rozwiniętym szczególnie przez Margaret Archer realizmie krytycznym. W artykule przedstawiam, w jaki sposób można zdefiniować i przedstawić religijność w takiej perspektywie teoretycznej. Podkreślam, że realistyczne rozumienie religijności jest szczególnie obiecujące w badaniu socjalizacji religijnej. W perspektywie realistycznej religijność prezentuje się bowiem jako kategoria dynamiczna i silnie powiązana z ludzką podmiotowością i refleksyjnością.