„Biała pani przeszła znów przez salon!...” Duchy, czarownice i demony w twórczości poetyckiej Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej

Celem artykułu jest próba omówienia motywu obecności istot pozaziemskich (diabłów, czarownic, duchów) w wierszach najwybitniejszej poetki Dwudziestolecia międzywojennego. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska od najmłodszych lat przejawiała zainteresowanie magią i seansami spirytystycznymi, co znalazło odzwierciedlenie przede wszystkim w tomikach z lat 1929–1930: „Paryż” (zwłaszcza cykl „Duchy”) i „Profil Białej damy”. W artykule wskazano kilka elementów świadczących o fascynacjach poetki: tytuły zbiorów i poszczególnych wierszy („Różowa magia”, „Rada pani Girard, czarownicy”); utwory stanowiące świadectwo przeżyć głęboko osamotnionej poetki („Czarownicy Paryża”) lub będące odzwierciedleniem lektury książek dotykających problemów demonologicznych („Historia o czarownicach”); i w końcu wiersze poruszające kwestię spirytyzmu złagodniałego, oscylującego wokół tematu potrzeby miłości („Nieudany seans”). Postacie duchów, demonów i czarownic przybierają u Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej różne formy – a każda z nich, jak uważa autorka artykułu, zasługuje na bliższe poznanie.

The article aims at discussing the motive of extra-terrestrial creature presence (devils, witches, ghosts) in the poems by the most outstanding poetess of the inter-war period. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska showed her interest in magic and seances as early as in her childhood, which was attested primarily in her 1929–1930 collections of poems: “Paryż (Paris)” (especially the cycle “Duchy ”) and “Profil białej damy (A Profile of White Lady)”. The paper points at some elements which prove the poetess’ fascination, namely titles of collections and single poems (“Różowa magia ,” “Rada pani Girard, czarownicy ”), poems that reflect experience of a forlorn poetess (“Czarownicy Paryża ”) or such poems which mirror her acquaintance with books that touch demonological problems (“Historia o czarownicach ”), and ultimately–poems which bring the problem of gentle spiritism and spinning around the theme of necessity of love (“Nieudany Seans ”). Ghosts, demons and witches in Pawlikowska-Jasnorzewska’s take various shapes each of which, as the author of the paper maintains, deserves better recognition.