O podziałach odmian społecznych polszczyzny i nieostrości ich granic

Artykuł stanowi próbę uporządkowania terminologii i pojęć odnoszonych do społecznych odmian języka polskiego, szczególne miejsce zajmuje w nim ustalenie stosunku odmian hobbystycznych do odmian zawodowych i środowiskowych. Omówiono najbardziej znane klasyfikacje socjolektów (koncentrując się na typologiach Aleksandra Wilkonia i Stanisława Grabiasa) i relacje między odmianami profesjonalnymi a innymi odmianami ograniczonymi społecznie. Ustalono podział socjolektów na odmiany środowiskowe oraz profesjolekty (z dwiema pododmianami: zawodowymi, do których zaliczono również odmiany naukowe, i hobbystycznymi). Na przykładach kilku konkretnych socjolektów pokazano trudność, a niekiedy niemożność ustalania ścisłych granic między różnymi typami socjolektów. Przejściowy, mieszany charakter odmian w najwyższym stopniu dotyczy socjolektów hobbystycznych, natomiast status odmian młodzieżowych w relacji do odmiany studenckiej i uczniowskiej jawi się na podstawie dotychczasowych ustaleń badaczy jako niejasny i wymagający nowych badań.

The article attempts to organise the terminology and concepts related to the social varieties of the Polish language. A special place in it is to establish the relations between hobbyist varieties and professional and other social varieties. The best-known classifications of sociolects (focusing on the typologies of Aleksander Wilkoń and Stanisław Grabias) and the relationship between professional varieties and other social varieties are discussed. The division of sociolects into environmental varieties and professiolects (with two sub-varieties: professional, which also includes scientific varieties, and hobby varieties) was established. The examples of several specific sociolects show the difficulty and sometimes the inability to establish strict boundaries between different types of sociolects. The transitory, mixed nature of varieties mainly concerns hobby sociolects, also the status of adolescent varieties in relation to the student variety appears, on the basis of the findings so far, as unclear and requiring new research.