Potrzeba doprecyzowania terminów istotnych dla praktyki pedagogiki specjalnej i życia osób z niepełnosprawnością

Aktualna rzeczywistość cywilizacyjna stawia współczesne społeczeństwa i ludzi żyjących w pierwszej połowie XXI w. przed wieloma wyzwaniami dotyczącymi nie tylko odniesienia się do obecnego postępu naukowo-technicznego, lecz także odszukania własnego miejsca w świecie transformacji społecznych, mentalnych, a nawet aksjologicznych. Wskazane tendencje przekładają się na różne dziedziny aktywności ludzi należących do różnych środowisk i grup społecznych, także na osoby z niepełnosprawnościami. Działania skierowane w stosunku do osób niepełnosprawnych obejmują zagadnienia pomocowe, wspomagania rozwoju, rehabilitacji, edukacji, integracji z pełnosprawną większością. Osiągnięcie wskazanych celów uzależnione jest jednak od podejścia do interpretacji zjawiska niepełnosprawności oraz jego możliwych konsekwencji w wymiarze indywidualnym i społecznym. Stąd w artykule przedstawiono analizę istniejących w polskiej i międzynarodowej pedagogice specjalnej definicji pojęć podstawowych dla wytyczania strategii działań wobec osób niepełnosprawnych, celowości tychże działań, jakości i oczekiwanej efektywności – terminów takich jak: „niepełnosprawność”, „osoba niepełnosprawna”, „zdrowie”, „choroba”, „terapia”.

The present civilization reality poses many challenges for contemporary societies and people living in the first half of the 21st century. These challenges regard not only taking a position on the contemporary progress in science and technology but also finding one’s own place in the world of social, mental and even axiological transformations. The trends pointed out transfer onto different activities of people that are members of different communities and social groups – also onto people with disabilities. Actions targeted at people with disabilities include support, intervention, rehabilitation, education and integration with the nondisabled majority. However; whether the goals pointed out are attained or not depends on the approach to the interpretation of disability and on the possible consequences of this approach in an individual and social dimension. That is why the article analyzes definitions of the terms used in Polish and international special education that are fundamental for developing action strategies for people with disabilities as well as the appropriateness of these strategies, their quality and expected effectiveness. The following terms are analyzed: “disability,” “a person with disability,” “health,” “illness” and “treatment.”