Od „proszę łaski pana” do „proszę pana”

W artykule autor przedstawia swój pogląd na pochodzenie we współczesnym języku polskim wykrzykników adresatywnych typu „proszę pana/pani”. Dowodzi, że wywodzą się one z formuły performatywnej prośby o wybaczenie za sprawiany rozmówcy kłopot: „proszę łaski wielmożnego pana/wielmożnej pani” (jak w wypadku niem. entschuldigung /entschuldigen Sie, ang. excuse me itp.). Wywody swoje opiera na analizie źródeł leksykograficznych i przykładów z polskiej literatury pięknej XIX i XX wieku.

In the article the author presents his view on the origin of the forms of address like "proszę pana/pani". He proves they were initially performative utterances to beg pardon for causing the interlocutor some trouble: "proszę łaski wielmożnego pana / wielmożnej pani" (compare German "entschuldigung / entschuldigen Sie", English "excuse me" etc.). The conclusions are based on an analysis of lexical sources and examples from the Polish 19th and 20th century belles-lettres.