Ugrupowania integracyjne – etap czy bariera globalizacji? Porównawcza analiza wewnętrznej orientacji handlu

Do oceny skutków istnienia regionalnych ugrupowań integracyjnych stosuje się różne wskaźniki intensywności handlu. Jednym z nich jest wskaźnik wewnętrznej orientacji handlu (regional trade introversion index – RTII). Celem opracowania jest odpowiedź na pytanie badawcze, czy wewnątrz wybranych 17 regionalnych ugrupowań integracyjnych w latach 1995–2012 miała miejsce intensyfikacja wymiany handlowej i czy odbyła się ona kosztem wymiany z resztą świata. Przedmiotem badania są ugrupowania pochodzące ze wszystkich kontynentów i różniące się zarówno liczbą państw członkowskich i zakresem integracji, jak też poziomem oraz dynamiką rozwoju (m.in. AFTA, ANZCERTA, APTA, CIS, ECO, ECOWAS, EFTA, EU, GCC, LAIA, MERCOSUR, NAFTA i SADC). Badane ugrupowania różnią się potencjałem gospodarczym, zamożnością mieszkańców, otwartością handlową oraz regionalną orientacją wymiany towarowej. Ugrupowania skupiające względnie mniej zamożnych mieszkańców cechuje albo wysoka otwartość, albo wysoka regionalna (wewnętrzna) orientacja handlowa. Czynią one handel z zagranicą (na preferencyjnych lub niepreferencyjnych warunkach) instrumentem wzrostu gospodarczego. Ugrupowania skupiające zamożnych mieszkańców są albo silnie zorientowane na handel z partnerami spoza ugrupowania, albo ich wewnętrzna orientacja handlowa nie zwiększa się (w ostatnim przypadku zachowują się tak, jakby natrafiły na granice możliwości intensyfikacji handlu wewnętrznego).

The activity of Regional Trade Agreements (RTAs) can be measured by the various trade intensity indexes, for example the regional trade introversion index (RTII). The paper compares the intensity of intra-bloc trade with extra-bloc trade in 17 selected RTAs during the years 1995-2012. We analyse the trade of the regional blocs from all continents, which differ by the number of member states and the scope of economic integration as well as by their economic potential. The blocs include AFTA, ANZCERTA, APTA, CIS, ECO, ECOWAS, EFTA, EU, GCC, LAIA, MERCOSUR, NAFTA and SADC. The study prompts a number of conclusions. First, RTAs differ significantly in terms of their economic potential, the wealth of their citizens, trade openness and regional trade orientation. Second, RTAs with relatively poor citizens are characterised by high trade openness or a strong regional trade orientation, and probably treat trade as a basic factor of their economic growth. RTAs with relatively wealthy citizens, on the other hand, are oriented at trade with the rest of world or their regional trade orientation is no longer increasing (probably these RTAs cannot intensify intra-bloc trade).