O tempie mowy w podręcznikach akademickich z zakresu fonetyki i fonologii języka polskiego

Tempo jako składnik warstwy suprasegmentalnej wypowiedzi jest przedmiotem zainteresowania zarówno językoznawców, logopedów, jak też akustyków oraz przedstawicieli innych dyscyplin, zajmujących się przetwarzaniem i percepcją czasu wypowiedzi. W logopedii tempo podlega diagnozie logopedycznej najczęściej tylko wówczas, gdy jest zaburzone, czyli przyspieszone lub spowolnione. Chcąc mówić o spowolnieniu lub przyspieszeniu, należałoby odnieść się do normy, ustalającej tzw. przeciętne lub normalne tempo. Ponadto konieczne jest sprecyzowanie, czy mówimy o tempie artykulacji, mówienia, mowy czy wymowy. W poszukiwaniu źródeł informacji na ten temat sięgnięto do akademickich podręczników z zakresu fonetyki i fonologii języka polskiego, z których korzysta się również w procesie kształcenia logopedów. W artykule poddano analizie w wybranych opracowaniach i podręcznikach akademickich z zakresu fonetyki i fonologii języka polskiego sposób opisu tempa, jego charakterystykę jako jednego z aspektów składających się na foniczną warstwę wypowiedzi. W przeglądzie ujęto prace wydane na przestrzeni niemal 100 lat: począwszy od prac Kazimierza Wóycickiego z 1912 roku, Jana Rozwadowskiego i Kazimierza Nitscha z 1925 roku, po publikację Bogusława Dunaja z 2015 roku.

Pace as a component of the supra-segmental layer of speech is of interest to linguists, speech therapists, as well as acousticians and representatives of other disciplines dealing with the processing and perception of speaking time. In speech therapy, the pace is subject to speech therapy diagnosis usually only when it is affected, i.e. accelerated or decelerated. When talking about decelerating or accelerating, one should refer to the norm setting the so-called average or normal pace. In addition, it is necessary to clarify whether we are talking about the pace of articulation, speaking, speech or pronunciation. In search of sources of information on this subject, reference was made to academic textbooks on phonetics and phonology of the Polish language, which are also used in the process of speech therapists’ education. The article analyses the way of describing pace in selected studies and academic textbooks on phonetics and phonology of the Polish language, its characteristics as one of the aspects that constitute the phonic layer of a statement. The review includes works published over almost 100 years: from the works of Kazimierz Wóycicki from 1912, Jan Rozwadowski and Kazimierz Nitsch from 1925, to the publication by Bogusław Dunaj in 2015.