„Śnie, który uczysz umierać człowieka...” Krótka nota do fraszki II 37 („Do snu”) Jana Kochanowskiego

Fraszka „Do Snu” (II 37) Jana Kochanowskiego jest dość zagadkowym utworem, który badacze zwykli słusznie odczytywać w kontekście niezwykle mocnego wpływu neoplatonizmu na twórczość poety. W wierszu tym mamy najprawdopodobniej do czynienia z nawiązaniem do przekazanego w wielkiej antologii Jana Stobajosa powiedzenia filozofa Anaksagorasa, który miał twierdzić, że „dwie są rzeczy uczące nas, czym jest śmierć: czas przed narodzinami oraz sen”. Kochanowski dał tu rodzaj platonizującego komentarza do tej maksymy, z którego wynikać też może, iż nie odrzucał on całkowicie kwestionowanej przez chrześcijaństwo pitagorejskiej nauki o preegzystencji dusz, znanej z dzieł różnych późnoantycznych filozofów.

Jan Kochanowski’s trifle II 37 “Do snu” (“To Sleep”) is a fairly enigmatic piece that researchers as a rule rightly interpret in the context of an exceptionally strong influence of Neoplatonism over the poet’s oeuvre. This poem most probably deals with a reference to Anaxagoras’ saying from Joannes Stobaeus’ grand anthology that “there are two things that teach us about death: the time before our birth, and sleep.” Kochanowski gave here a kind of Platonic commentary to the maxim from which it can follow that he did not entirely reject the Pythagorean teaching on the preexistence of the soul known from the works of Late Antique philosophers but questioned by Christianity.