Etiologia nadziei. O kulturowych źródłach konwersji religijnej

Współczesna socjologia religii dysponuje zaawansowanymi schematami wyjaśniającymi zjawisko genezy i dynamiki konwersji religijnej jako alternatywizacji doświadczeń religijnych w oparciu o kulturowe xródła atrakcyjności Nowych Ruchów Religijnych. Jednowymiarowa analiza konwersji religijnej jako rezultatu psychologicznej i społecznej manipulacji, "prania mózgu" (brainwashing), "porwania" (snapping) poprzez dezorganizację codzienności czy zastosowania charyzmatycznej sugestii dostarcza interpretacji do badania grup destrukcyjnych i tzw. grup żarłocznych. Powinna być ona jednak uzupełniona o modele konwersji uwzględniające kulturowo konstytuowane potrzeby jednostek aktywnie kształtujących swoją tożsamość, uwikłanych w złożone interakcje międzyludzkie i dylematy związane z życiem w społeczeństwach ryzyka. Polskie społeczeństwo posiadające znamiona traumy kulturowej wydaje się być szczególnie podatne na te rodzaje konwersji, które w niewielkim stopniu opierają się na inwazyjnych technikach wpływu. Procesy nieustannej (re)konstrukcji społęczeńśtwa polskiego wraz z implementowaniem nowych wzorców kulturowych, nowego stylu (a włąściwie wielu stylów) życia, tworzą środowisko permanentnej zmiany, w którym konwersja religijna dostarcza uzasadnień zarówno podtrzymujących tradycyjne wzory kulturowe, jak i stymulujących radykalne zmiany tożsamościowe. Niezależnie od swoich reakcyjnych czy rewizyjnych legitymizacji konwersja w społęczeńśtwie ryzyka prowadzi do powstania "światów łańcuchowych", których prawomocnośc bazuje na kategorii trwania nadziei lub zmiany. W rezultacie profil konwertyty religijnego tożsamy jest z "turystą przez życie", z homo eligens - człowiekiem podejmującym suwerenne decyzje, a następnie przez swoje wybory kulturowo zdeterminowanym.

Artykuł 7. z numeru 9.