Metoda i znaczenie w badaniach ankietowych. Przypadek badań nad postawami wobec Żydów

Podręczniki metodologii badań sondażowych uczą pobierać reprezentacyjne próby, układać pytania, zadawać je respondentom oraz zliczać i analizować odpowiedzi. Nie ma natomiast podręczników interpretacji odpowiedzi, określenia znaczenia uzyskanych wyników, odnoszenia ich do pojęć, które konstruują doświadczenie. Można się tego uczyć, analizując przypadki badań i interpretacji. W pracy pokazano problemy określania znaczenia wyników badań ankietowych. Wykorzystano prowadzone w Polsce w latach 1967–2011 badania nad postawami wobec Żydów. Rozważono kolejno znaczenie występującego w kwestionariuszach sondażowych słowa „Żydzi”, problemy z określaniem znaczenia pytań i odpowiedzi numerycznych, pytań o postawy – sympatię i niechęć, bliskość i dystans, odpowiedzi wyrażających przekonania o władzy Żydów oraz problem znaczenia pytań i odpowiedzi w międzykrajowych badaniach porównawczych.

Handbooks of survey research methodology tell how to draw representative samples, formulate questions, ask respondents, and how to count and analyse answers. However, there are no handbooks that teach how to interpret answers, determine meaning of results, and relate them to concepts that construct experience. One can only learn it by studying cases and exemplars. The article addresses problems of determining meaning of survey research results. It uses research on attitudes toward Jews conducted in Poland in years 1967–2011. The author deals with the meaning of the word „Jews” used in questionnaires, analyses problems with determining meaning of questions and numeric answers, looks into questions concerning attitudes – sympathy and aversion, proximity and distance, discusses answers showing convictions about power of Jews and answers in cross-country survey research.