Kategoria Innego/Innej w edukacji literackiej – na przykładzie interpretacji fragmentów "Zwady" Stanisława Vincenza

Celem artykułu jest prezentacja interpretacji fragmentów Zwady, którą można wykorzystać w ramach kształcenia literackiego, z elementami edukacji antydyskryminacyjnej. Projekt przeznaczony jest dla studentek i studentów polonistyki, można też dostosować go do potrzeb uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Trzy, występujące w utworze postaci zinterpretowano jako Innych: Mariczka Szestunówna (płeć), Kuźma Gotycz (choroba psychiczna), Iwanysko Cwyriuk (odmienna postawa wobec zwierząt). Interpretacja zawiera omówienie opinii, emocji i postaw bohaterów wobec Innych. Istotnym elementem interpretacji jest wskazanie źródeł negatywnych postaw bohaterów. Należą do nich: mityczna wizja świata, pogańskie wierzenia demonologiczne, generujące społeczne i płciowe stereotypy, patriarchalny system społeczny oraz literackie wzorce kobiecości z przełomu XIX i XX wieku. W ramach projektu sformułowano uwagi dotyczące metod pracy dydaktycznej oraz wskazano główne pojęcia do przedyskutowania w czasie zajęć.

The aim of the paper is to present interpretation of fragments of Zwada, which can be used as part of literary (and anti – discrimination) education on academic or high school levels. Three characters were interpreted as Others: Mariczka Szestunówna (gender), Kuźma Gotycz (mental illness), Iwanysko Cwyriuk (different attitude to animals). The interpretation includes analysis main opinions, emotions and attitudes towards the Others. An important aim of the project is to point out cultural sources of negative attitudes towards the Others. These are mainly mythical vision of the world, pagan demonic beliefs, which generated social and gender stereotypes, a patriarchate system of traditional culture and literary femininity models of the 19th and 20th century. Formulated were main teaching questions and methods. Notions to be discussed were also mentioned.