The Dynamics of Relations between Ideal and Real Self of Primary School Children and Adolescents in the Context of their Personal Efficiency

The article analyzes the research of the real and ideal self-images of pupils having different levels of personal effectiveness at the time of their transition from primary school age to adolescence. There are five category groups with which pupils describe the “successful pupil” image: generalized characteristics; acting and behavioural characteristics; personality traits (this category can be divided into two subgroups: 1) a person as a learning agent, the treats important for learning activity implementation; 2) a person's traits characterizing him/her as a human being); relationships with other people, other characteristics. The ideal self-image peculiarities are determined and compared, in dynamics, with real self-images of 3rd-6th grade pupils depending on their personal effectiveness. The research results give grounds to assert that the self-knowledge of primary schoolchildren has the form of self-perception and self-observation that are basis for creation of ideas about themselves; such ideas consist mostly of single images in specific situations. In contrast, at the beginning of adolescence, self-study and self-reflection become very important, which is a prerequisite for holistic, generalized self-image formation.

Niniejszy artykuł analizuje wyniki badań nad „ja-realnym” i „ja-idealnym” wśród uczniów o różnym poziomie własnej skuteczności w grupie w okresie przejścia z poziomu szkoły podstawowej do gimnazjum. Stwierdzono istnienie pięciu kategorii, poprzez które uczniowie postrzegają obraz „idealnego ucznia”: 1) ogólne cechy; 2) charakterystyka aktywności i zachowania; 3) cechy osobowości (kategoria ta została podzielona na dwie podgrupy: a) cechy indywidualne ucznia ważne dla realizacji aktywności uczniowskiej; b) cechy osobowości charakteryzujące podmiot jako osobę; 4) relacje z innymi ludźmi oraz 5) inne cechy. Ustalono specyfikę obrazu „ja-idealnego” oraz jego korelację z obrazem „ja-realnym” wśród uczniów klas od 3 do 6, w zależności od poziomu ich poczucia własnej skuteczności. Wyniki badania dają podstawy, by twierdzić, iż samopoznanie wśród uczniów szkoły podstawowej występuje głównie w postaci samoobserwacji i w mniejszym stopniu introspekcji, opierając się na pojedynczych obrazach siebie w określonych sytuacjach. Natomiast uczniowie starsi, będący w okresie dorastania, swój ogólny obraz siebie oraz własną samoocenę kształtują głównie na podstawie procesów introspekcji i autorefleksji, które stanowią główne mechanizmy pozwalające na stworzenie całościowego, uogólnionego obrazu siebie.