Lotnisko – miejsce czy nie-miejsce? Wartości architektoniczno-przestrzenne, symboliczne i społeczne zespołów zabudowy portów lotniczych w kontekście idei Airport City i Aerotropolis

Współczesne porty lotnicze, będące prężnymi ośrodkami wymiany handlowej, miejscami pracy i bezpośrednich spotkań coraz większej liczby ludzi, osiągają rozmiary wymagające spójnej koncepcji techniczno-ekonomicznej, architektonicznej i funkcjonalno-przestrzennej. Prestiżowa architektura terminali reprezentuje dynamikę i potencjał ekonomiczny lokalnych społeczności, a układy urbanistyczne kompleksów zabudowań lotniskowych coraz częściej świadomie nawiązują do form miejskich. Lotniska są jednak nadal postrzegane jako anonimowe nie-miejsca nieposiadające głębszych symbolicznych i społecznych znaczeń, gdzie ludzie obok siebie koegzystują, nie tworząc żadnej wspólnoty. Czy porty lotnicze istotnie są pozbawionymi wartości i własnej historii negatywnymi nie-miejscami, czy też miejscami nowego typu, wymagającymi właściwego odczytania ich utajonych społecznych sensów i znaczeń w kontekście globalnych procesów urbanizacyjnych? Koncepcja nie-miejsc antropologa Marca Augé, której socjologowie przeciwstawiają teorię atmosfer filozofa-estetyka Gernota Böhmego, czy teoria obrazu miasta Kevina Lyncha wspierająca argumentację analityków procesów ekonomicznych airport city i aerotropolis pokazują, że lotnisko jako społeczno-przestrzenny fenomen wymaga interdyscyplinarnej analizy. Badacze różnych specjalności poszukują teoretycznych narzędzi, również w obszarze estetyki i teorii architektury, zdolnych do wyjaśniania złożonych zjawisk współczesności.

Contemporary airports, which are bustling commercial centres, workplaces and locations where ever-growing numbers of people meet face-to-face, have grown to such sizes that they require a consistent technical and economic, architectural as well as functional and spatial concept. The impressive architecture of airport terminals represents the dynamism and economic potential of local communities while urban layouts are more and more frequently deliberately designed to evoke urban forms. However, airports continue to be perceived as anonymous non-places, devoid of any deeper symbolic and social meanings, where people just co-exist next to one another, but do not form a community. Are airports really negative non-places devoid of any value and their own history or are they places of a new type requiring that their hidden social meanings and senses be properly read in the context of global urbanisation processes? The anthropologist Marc Augé’s concept of non-places, which sociologists contrast with the theory of atmospheres propounded by the philosopher and aesthetician Gernot Böhme’s, or Kevin Lynch’s theory of the image of the city supporting arguments put forward by airport city and aerotropolis economic process analysts, demonstrate that the airport as a social and spatial phenomenon calls for an interdisciplinary analysis. Researchers from various disciplines are looking for theoretical tools, also within the field of aesthetics and architectural theory, that can explain complex phenomena of contemporary times.