The Complicated History of Einfühlung

Złożona historia Einfühlung. Artykuł dotyczy historii pojęcia Einfühlung. Przytacza teorie dotyczące wczucia w Naturę, dzieła sztuki czy uczucia i zachowania innego człowieka, autorstwa niemieckich filozofów drugiej połowy XIX wieku: Friedricha i Roberta Vischerów oraz Theodora Lippsa, a także zbliżoną i związaną z wczuciem teorię rozumienia (Verstehen) Wilhelma Diltheya i Friedricha Schleiermachera, do której Dilthey nawiązuje. Analizie ulega również pojęcie Einfühlung w rozumieniu Edyty Stein. Zarówno Einfühlung jak i Verstehen zostały skrytykowane jako nieobiektywne i naiwne metody polegające na identyfikacji z badanym obiektem lub na projekcji uczuć podmiotu na tenże obiekt. Artykuł przywołuje krytykę Georga Gadamera i Bertolda Brechta oraz proponuje sposoby przywrócenia wartości pojęciu Einfühlung po tej krytyce, m.in. przypominając teorię empatii Dominicka Lacapry, jeśli chodzi o jej zalety dla historii, czy mit o Narcyzie analizowany w duchu psychoanalizy przez Julię Kristevę. Artykuł proponuje przeformułowanie pojęcia mimesis (nieodłącznie związanego z Einfühlung), w rozumieniu Lipssa czy Vischera, rozumianego jako identyfikacja, analogia, naśladowanie uczuć. Mimesis nie musi oznaczać biernego powtórzenia i odtworzenia uczuć obiektu, lecz służy jedynie jako punkt wyjścia do zainteresowania się podmiotu światem zewnętrznym czy przeżyciami np. postaci historycznych. Potem nie dochodzi do identyfikacji ani projekcji uczuć, lecz do twórczego, aktywnego i krytycznego przeformułowania wiedzy. Okazuje się, że wczucie nie jest pasywnym, bezkrytycznym procesem, lecz że polega na krytycznym wyborze tego, w co podmiot chce się wczuć, na aktywnym podejściu do percypowanych uczuć i wyglądów. Oprócz poznania przedmiotu wczucie może również służyć analitycznej i wartościowej poznawczo introspekcji. Natomiast w poznaniu historycznym empatia pozwala na połączenie analizy faktów z indywidualną narracją i zrozumienie tożsamości jednostki.