Błąd czy innowacja? Problematyka poprawnościowa z perspektywy historyka języka

Autorka podejmuje ciągle aktualny problem klasyfikacji zjawisk językowych niezgodnych z obowiązującą normą. Wydawnictwa poprawnościowe najczęściej zaliczają wszelkie wykroczenia przeciwko normie do błędów językowych, wartościowanych negatywnie. Wprowadzają też drugą istotną kategorię – innowacji językowej, która bywa waloryzowana pozytywnie. Rozgraniczenie między błędem a innowacją nie jest proste i jednoznaczne, a sami autorzy podręczników z zakresu kultury języka nie zajmują w tej kwestii jasno określonego stanowiska. Z perspektywy diachronicznej opis omawianych zjawisk jest bardziej zobiektywizowany, gdyż za innowację uznajemy takie zjawisko, które na trwałe weszło do języka. Nie zmienia to faktu, że każda innowacja była na pewnym etapie rozwoju polszczyzny błędem językowym. Doskonale obrazują to przykłady z XIX-wiecznych opracowań, w których jako rażące błędy piętnowano wiele form, które po latach weszły na stałe do zasobu polszczyzny i są ze współczesnego punktu widzenia oceniane jako zmiany korzystne.

The author discusses the still current issue of classifying linguistic phenomena inconsistent with the established norm. Most frequently, publications dealing with correctness include all offences against the norm into the category of language errors, which are always valued negatively. However, they also introduce another significant category, that is, language innovation; this phenomenon is at times valued positively. Differentiating between error and innovation is neither simple nor unequivocal, and the authors of textbooks about the culture of language themselves do not take a unified stance on the problem. From a diachronic perspective, the discussion of the aforementioned phenomena is more objectified, for what we treat as innovation is any phenomenon that has permanently entered language. It does not, on the other hand, change the fact that at some point in the development of the Polish language each innovation is a language error. This is perfectly exemplified by 19th-century publications, which marked many forms as glaring mistakes that with time became an integral part of the Polish language and that from a contemporary standpoint are viewed as positive changes.