Ambiwalencje międzypokoleniowe w Polsce: wyzwania relacyjne w starzejącym się społeczeństwie

Artykuł podejmuje problematykę relacji międzypokoleniowych pomiędzy jednostkami z dwóch oddalonych od siebie kohort wiekowych w kontekście polaryzacji społecznej związanej ze starzeniem się społeczeństwa w Polsce. Podstawą analizy jest materiał zebrany techniką indywidualnych wywiadów pogłębionych przeprowadzonych w Warszawie w 2023 roku z młodymi osobami (16–20 lat) i seniorami (68–80 lat). Podejście pokoleniowe przyjęte na potrzeby niniejszego tekstu ma na celu ukazanie narracji obu kohort w kontekście – z jednej strony – postrzegania potencjalnych konfliktów międzypokoleniowych, a z drugiej – potencjału i podstaw budowania solidarności międzypokoleniowej. W analizie danych wypracowano koncepcję ambiwalencji pokoleniowej, gdyż kategoria ta, czerpiąca z socjologicznego pojęcia ambiwalencji w ujęciu generacyjnym, pozwala uchwycić sprzeczności w relacjach pomiędzy członkami różnych pokoleń i ich przejawy w interakcjach. Dzięki temu pokazano, jak koncepcję ambiwalencji można zastosować w celu lepszego zrozumienia relacji międzypokoleniowych we współczesnej Polsce.

The article offers an analysis of the intergenerational relationships among different age cohorts in Poland, whose context is the social polarization connected to the society’s ageing. The text relies on the material gathered through the individual in-depth interviews conducted in Warsaw in 2023 with young individuals (16–20) and the elderly (68–80). Adopting the generational approach, the article presents the narratives of both cohorts from the two interlinked perspectives: the potential intergenerational conflicts, on the one hand, and the potential for building generational solidarity, on the other. The analysis has allowed to coin the concept of generational ambivalence. Drawing on the sociological concept of ambivalence from a generational perspective, the proposed category allows to capture contradictions in the relationships between different generations’ members. The article shows how the concept of ambivalence can be applied to foster a better understanding of intergenerational relationships in contemporary Poland.