Błąd w interjęzyku uczących się języka polskiego jako obcego a zakłócenia w komunikacji międzykulturowej

Niniejszy, 22 tom „Kształcenia Polonistycznego Cudzoziemców”, noszący tytuł „Błąd glottodydaktyczny”, jest wielogłosową narracją współczesnych glottodydaktyków na temat ich rozumienia błędów popełnianych w trakcie nauki języka obcego, w szczególności jpjo, przez obie strony procesu – ucznia i nauczyciela. „Bohater” tego tomu – błąd glottodydaktyczny – nie jest więc już jedynie błędem uczniowskim. Lapsologia glottodydaktyczna jako dyscyplina badająca różnorodne błędy, które pojawiają się wtedy, gdy przebiega proces nauczania-uczenia się, znacznie rozszerzyła dziś swój zakres, stając się punktem obserwacyjnym procesów błędotwórczych, które mogą zachodzić w fazie przygotowania do lekcji, w czasie lekcji i w fazie oceny (ewaluacji) i dotyczyć obu stron procesu. Zwrócenie uwagi na błędy nauczycielskie jest niewątpliwie związane z wyzwaniami, jakie stwarza prowadzenie specjalizacji i studiów podyplomowych z zakresu nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego.

Tradycyjne rozumienie błędu językowego jako nieświadomego odstępstwa od obowiązującej normy językowej (Markowski 2011) nie zawsze jest pomocne w analizie wypowiedzi uczących się języka obcego, gdyż posługują się oni zmieniającym się dynamicznie interjęzykiem. W wypadku analizowania produkcji językowej studentów nabywających język obcy warto właśnie przez pryzmat interjęzyka ocenić odstępstwa od normy występujące w ich wypowiedziach. W swoim artykule odwołuję się do francuskojęzycznych publikacji prezentujących rozumienie błędu w perspektywie interjęzyka (Py, Masiewicz) oraz podejmuję próbę przeanalizowania potencjalnego wpływu odstępstw od normy językowej oraz od typowych zachowań językowych na skuteczność komunikacji międzykulturowej, rozważając możliwość wystąpienia zakłóceń. Jako korpus badawczy służą mi materiały zebrane podczas lekcji języka polskiego jako obcego na różnych poziomach zaawansowania.

The language error is traditionally understood as an involuntary deviation from accepted rules of a language (Markowski 2011). This definition is not always helpful in the analysis of foreign language students’ statements, because they use tPhe interlanguage which is a dynamic phenomenon. The interlingual approach to the analysis of students’ errors enables to perceive those mistakes as an indispensable and creative process in language learning. In my article, I refer to French publications which present an error from the interlingual perspective (Py, Masiewicz). Taking into consideration the possible obstacles, I also analyze the potential influence of the deviation from accepted rules and typical language behavior on the effectiveness of intercultural communication. The students’ statements I have collected during Polish as a foreign language classes (at various language levels) serve as the data for the analysis.