Funkcje pary leksemów mężczyzna i kobieta w zdaniach z Narodowego Korpusu Języka Polskiego i ich zastosowanie do badań nad stereotypami płci

Artykuł dotyczy funkcji pełnionych w materiale korpusowym przez parę leksemów kobieta i mężczyzna oraz możliwości wykorzystania tych funkcji do wzbogacania wiedzy socjolingwistycznej. Celem analiz własnych przedstawionych w pracy była weryfikacja możliwości porządkowania wystąpień opozycji semantycznej binarnej w zdaniach polskich przez funkcje wyodrębniane w analizach tekstów w innych językach oraz możliwości zastosowania tego porządkowania do badań nad stereotypami płci. Analizy przeprowadzono na zbiorze 500 zdań, zawierających leksemy kobieta i mężczyzna, wyselekcjonowanym z Narodowego Korpusu Języka Polskiego. Uzyskane wyniki dowiodły przydatności klasyfikacji funkcji stosowanej w innych językach. Jednakże nieodzowne okazało się wyodrębnienie dodatkowej funkcji stosunków i zależności, co sugeruje konieczność modyfikacji klasyfikacji dla par opozycyjnych będących nazwami wyraźnie przeciwstawianych sobie kategorii społeczno-kulturowych. Podano także przykłady użycia analizowanej pary leksemów w dwóch najsilniejszych funkcjach, wskazujące przydatność dokonanej klasyfikacji do pozyskiwania danych socjolingwistycznych na temat stereotypów płci.

The article concerns functions a pair of lexemes man and woman plays in the corpus material and the potential of these functions to enrich sociolinguistic knowledge. The purpose of analyses undertaken in the study was to verify the possibility of ordering occurrences of the semantic binary opposition in Polish sentences with the use of functions extracted in the analyses of texts in other languages, and the possibility of applying this ordering in research on gender stereotypes. The analyses were carried out on a set of 500 sentences with lexemes man and woman selected from the National Corpus of Polish. Results confirmed usefulness of the classification of functions employed in other languages. However, it was necessary to distinguish an additional function of relations and dependences, which implies the need to modify the classification for opposition pairs which are made of names of clearly contrasting socio-cultural categories. Examples of the analyzed pair of lexemes in two strongest functions are also provided, confirming the applicability of the presented classification to obtain sociolinguistic data on gender stereotypes.