O zasadności wyodrębnienia wzoru přát w czeskiej koniugacji

Artykuł poświęcony jest możliwości wyodrębnienia w ramach czeskiego systemu koniugacyjnego nowego wzoru odmiany, tzw. wzoru přát. Propozycja uzupełnienia funkcjonujących w czeskim językoznawstwie klasyfikacji czasowników ma na celu przede wszystkim udoskonalenie metod nauczania gramatyki języka czeskiego jako obcego. Dzięki wyodrębnieniu wzoru přát i porównaniu jego paradygmatu z czasownikami innych wzorów – zarówno w ujęciu synchronicznym, jak i diachronicznym – możliwe stało się usystematyzowanie szeregu problematycznych z punktu widzenia obcokrajowców zagadnień niebędących dotychczas przedmiotem zainteresowania autorów gramatyk języka czeskiego i podręczników do nauki tego języka. Szczególny nacisk położony został na kwestię alternacji ilościowych w rdzeniach czasownikowych, która stanowi podstawę dla wyodrębnienia nowego wzoru přát z wyróżnianego przez czeskich językoznawców wzoru krýt. Najważniejsze ustalenia zostały zebrane w formie listy numerowanej i tabeli, które mogą służyć jako pomoce naukowe w pracy z osobami uczącymi się języka czeskiego jako obcego.

The article is devoted to the possibility of identifying a new conjugation type within the Czech language, the so called přát type. The proposal of complementing verb classifications already existing in the Czech linguistics aims at improving methods of teaching grammar of Czech as a foreign language. Thanks to delineating the přát type and comparing its paradigm to those of other verbs – both synchronically and diachronically – it is possible to systemically approach a number of issues problematic from the point of view of a foreign learner, yet beyond the interest of authors of Czech grammar books and textbooks. A special focus is placed on quantitative alternations in verb roots, which are the basis for separating the new přát type from the krýt type, earlier distinguished by Czech linguists. The most important findings are summarized in a numbered list and in a table, which can be used as a teaching tool when working with learners of Czech as a foreign language.