Badania nad oświatą dorosłych w obliczu metodologicznego przełomu

Methodological choices are constrained by both the ideal of scientific knowledge in the social sciences and the evolution of the axiological basis of educational practices. To ensure that research findings in adult education hold social utility value, researchers must adhere to this axiology. Given these factors, the author postulates that post-1989 research in adult education will shift towards an interpretative paradigm. He justifies this by referring to four levels of methodology: ontological, epistemological, axiological, and methodological from the point of view of nominalist conception, which stands in contrast to ontological realism. However, the projected direction of change does not invalidate the use of the structural-functional paradigm, since educational authorities expect scientifically based claims that optimise the educational reality. The point is that the emerging new world of adult education should not be examined exclusively with old methodological tools.

Możliwości wyborów metodologicznych z jednej strony są ograniczone przez aktualnie obowiązujący w naukach społecznych ideał wiedzy naukowej, z drugiej przez ewolucję aksjologicznych podstaw praktyki oświatowej. Jeżeli wyniki badań nad oświatą dorosłych mają mieć walor społecznej użyteczności, aksjologia ta musi być przez badaczy respektowana. Biorąc pod uwagę obydwa typy wyznaczników Autor artykułu założył, że badania nad oświatą dorosłych będą po 1989 r. ewoluować w kierunku paradygmatu interpretatywnego. Uzasadnił to, odwołując się do czterech płaszczyzn metodologii: ontologicznej, epistemologicznej, aksjologicznej i metodologicznej z punktu widzenia opozycyjnej wobec realizmu ontologicznego koncepcji nominalistycznej. Prognozowany kierunek zmian nie unieważnia jednakże stosowania paradygmatu strukturalno-funkcjonalnego, ponieważ organy odpowiedzialne za edukację oczekują naukowo uzasadnionych twierdzeń optymalizujących rzeczywistość edukacyjną. Chodzi o to, abyśmy wyłaniającego się nowego świata edukacji dorosłych nie badali wyłącznie przy użyciu starych narzędzi metodologicznych