Kształcenie jezuitów prowincji litewskiej między tradycją a zmianą Przyczynek do prozopografii jezuitów w dawnej Rzeczypospolitej

The present paper deals with the education of Jesuits in the Lithuanian Province and its influence on the religious vows made by the end of their religious formation. The research investigates changes that occurred in the structure of Jesuit personnel in regard to the education they received before and after their entry to the Jesuit Order. The main research source consists of personal catalogues from the Roman Archive of the Society of Jesus, to which the methods of statistical analysis and prosopography have been applied. The paper focuses on the following issues: (1) the general number of Jesuit personnel in the province, (2) the studies they completed before and (3) after their entry to the religious order, (4) the number of the professed of four vows and spiritual coadjutors, and (5) the influence of the school reform on Jesuit education, with particular regard to the mathematical sciences. The analysed sources indicate a gradual unification of the educational process, which consisted of a three-year philosophical course and a four-year theological course. Owing to the implementation of this model, the number of Jesuits professed of four vows increased and the number of spiritual coadjutors diminished.

Niniejszy artykuł omawia kształcenie jezuitów prowincji litewskiej oraz jego wpływ na rodzaj ślubów zakonnych składanych po ukończeniu formacji. Celem opracowania jest analiza zmian, jakie zachodziły w strukturze personelu jeśli chodzi o studia odbyte zarówno przed, jak i po wstąpieniu do zakonu. Bazę źródłową stanowią katalogi osobowe prowincji litewskiej, przechowywane w Archiwum Rzymskim Towarzystwa Jezusowego, które zostały opracowane metodą statystyczno-prozopograficzną. Analiza skupia się następujących zagadnieniach: (1) ogólna liczebność personelu prowincji, (2) studia zaliczone przed przyjęciem do Towarzystwa, (3) studia odbyte po wstąpieniu do zakonu, (4) liczebność profesów czterech ślubów i koadiutorów duchownych, (5) wpływ reformy szkolnictwa jezuickiego na kształcenie jezuitów, ze szczególnym uwzględnieniem nauk ścisłych. W świetle badanego materiału można zauważyć stopniowe ujednolicanie procesu kształcenia, na które składały się trzyletni kurs filozofii i czteroletni kurs teologii scholastycznej. W wyniku tego procesu liczba profesów czterech ślubów zwiększała się kosztem koadiutorów duchownych.