От «Бега» к «Таракановщине» – и далее. Инсектный дискурс пьесы Михаила Булгакова в литературном контексте конца 1920-х годов

Od „Biegu” do „Karakanowszczyzny” – i dalej. Entomologiczny dyskurs dramatu MichaiłaBułhakowa w literackim kontekście końca lat 20. XX wiekuW centrum artykułu znajduje się mało znana komedia Lwa Nikulina i Wiktora Ardowa pt. Karakanowszczyzna,napisana latem 1928 roku, kilka miesięcy po zakończeniu przez Bułhakowapracy nad dramatem Ucieczka. Autorzy komedii sparafrazowali motywy entomologicznedzieła Bułhakowa, obrazując poprzez pamflet sowieckie środowisko literackie końca lat 20.XX wieku, a właściwie cały system społeczno-polityczny ZSRR. Przestrzeń aluzji w Karakanowszczyźnienie została ograniczona do sztuki Ucieczka. W komedii Nikulina i Ardowa, obokwątków „karaluszych”, obecne są również motywy „zapluskwienia”, sparodiowany został teżscenariusz filmowy Władimira Majakowskiego Zapomnij o kominku, z którego ostateczniewywodzi się komedia Pluskwa. Ponadto sam Majakowski został przedstawiony w Karakanowszczyźniejako poeta Moskowskij. Analiza porównawcza dowodzi, iż wiele motywów Karakanowszczyznykoresponduje z linią literacką Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa, któryrozpoczął pracę nad powieścią właśnie w 1928 roku. Przeanalizowany w artykule materiałpozwala na sformułowanie wniosku, iż Karakanowszczyzna była nie tylko reakcją na sztukęUcieczka, ale w dużej mierze wpłynęła także na koncepcję „powieści o diable” Bułhakowa.